“Catfish” effekti - Motivasiya və performansın artması üçün rəqabətin əhəmiyyətini ifadə edən termin. Bu anlayış, 1970-ci illərdə Norveç balıqçılarının təcrübələrindən qaynaqlanır. Balıqçılar canlı skumbriyan (Norveç cod) balıqlarını uzun məsafələrə daşımada onların tənbəlləşərək ölməsinin qarşısını almaq üçün tanklara bir və ya bir neçə pişik balığı ("catfish") əlavə edirdilər. Pişik balığı skumbriyan balıqlarını daim hərəkət etməyə və enerjili qalmağa məcbur edirdi, nəticədə balıqlar sağ qalırdı. Bu metafora iş mühitinə, komandalar və ya fərdlərin davranışlarına tətbiq olunur. "Catfish” effektinə görə, iş mühitində və ya komandada rəqabəti artıran, digərlərinin performansını yüksəldən bir insan və ya şərait yarandıqda daha yüksək nəticələr əldə etmək mümkündür. Rəqabət fərdləri və komandaları daha çox çalışmağa və yaradıcılıq sərgiləməyə təşviq edir. Prinsipləri 1. Motivasiyanı artırır: "Catfish" Effekti, fərdləri və ya komandaları tənbəllikdən çıxararaq daha enerjili və məhsuldar olmağa təşviq edir. Bu, monoton iş mühitlərində və ya komfort zonasına düşmüş fərdlər üçün effektiv bir üsuldur. 2. Performansı yaxşılaşdırır: Rəqabət elementi olan bir şəraitdə fərdlər daha çox səy göstərir və nəticədə daha yüksək performans sərgiləyir. Məsələn, komanda üzvləri arasında sağlam rəqabət güclü iş nəticələrinə səbəb ola bilər. 3. Yaradıcılığı stimullaşdırır: Rəqabət vəziyyətlərində fərdlər problem həll etmə və yaradıcılıq qabiliyyətlərini artırmağa meyllidirlər. Bu, xüsusilə yeni ideyalar və innovasiyalar üçün faydalıdır. 4. Təşkilatlar üçün dəyər yaradır: Təşkilatlar, komandalar daxilində balanslı rəqabət mühiti yaratsa, bu, ümumi iş məhsuldarlığını və şirkətin məqsədlərinə çatma qabiliyyətini gücləndirə bilər. 5. Fərdlərin güclü tərəflərini üzə çıxarır: Bu effekt, insanları öz potensialını tam şəkildə istifadə etməyə təşviq edir. Rəqabət şəraitində insanlar daha çox çalışaraq özlərində olan bacarıqları daha yaxşı şəkildə ortaya qoya bilərlər. 6. Qrup dinamikasını yaxşılaşdırır: Əgər düzgün tətbiq edilərsə, "Catfish" Effekti qrup içində pozitiv rəqabət mühiti yaradaraq birlik və koordinasiyanı gücləndirə bilər. 7. Davamlı inkişaf üçün stimul yaradır: İstər işdə, istər təhsildə, istərsə də şəxsi inkişafda rəqabət hissi insanları daha çox öyrənməyə və özlərini inkişaf etdirməyə məcbur edir. Mənfi cəhətləri 1. Stress və gərginlik:Həddindən artıq rəqabət insanlarda stresə və iş mühitində gərginliyə səbəb ola bilər. Misal: İş yerində davamlı olaraq yüksək performans gözləntiləri olan bir işçi stresdən tükənə bilər (burnout). 2. Komanda işinə zərər:Rəqabət bəzən əməkdaşlıqdan çox fərdi maraqların önə çıxmasına səbəb ola bilər. Misal: Rəqabətçi mühitdə bəzi işçilər şəxsi uğurlarını komanda məqsədlərindən üstün tuta bilər. 3. Mənəvi zərərlər:Rəqabət bəzi fərdlərdə özünü aşağı dəyərləndirməyə və ya narazılığa səbəb ola bilər. Misal: Məktəbdə hər kəsin eyni səviyyədə rəqabət apara bilməməsi bəzilərinin motivasiyasının azalmasına gətirib çıxara bilər. 4. Davamlı təzyiq:Uzun müddətli rəqabət mühiti insanların zehni və fiziki sağlamlığını zədələyə bilər. Misal: İdmançılar arasında qızğın rəqabət xəsarət riskini artırır və emosional problemlərə səbəb ola bilər
https://www.hackerearth.com/recruit/glossary/catfish-effect/
https://akriviahcm.com/hr-glossary/catfish-effect
https://hrzone.com/glossary/what-is-the-catfish-effect/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/adfm.202211996
https://www.pockethrms.com/hr-terms/catfish-effect/
Tarix : 29 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
