PERMA modeli - Pozitiv psixologiya sahəsində Dr. Martin Seligman tərəfindən irəli sürülən yanaşma. Bu model insan rifahını artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş beş əsas elementi vurğulayır. PERMA modeli sadəcə pozitiv psixologiyanın təməl yanaşmalarından biridir, amma bənzər rifah modelləri də mövcuddur. Daha geniş perspektivdə, PERMA-nın hər bir elementi dərinləşdirilərək müxtəlif yanaşmalarla zənginləşdirilə bilər. PERMA adının hər bir hərfi bu elementlərin ingiliscə adlarının baş hərflərindən ibarətdir: P – Positive Emotions (Pozitiv emosiyalar): Xoşbəxtlik, məmnunluq və optimizm kimi müsbət hisslərin yaşanması. Bu, həyatın zövqlü anlarından həzz almaqla əlaqəlidir. Pozitiv emosiyalar sadəcə xoşbəxtliklə məhdudlaşmır. Onlar təşəkkür hissi, mərhəmət, sevinc və ya gələcəyə dair ümid kimi emosiyaları da əhatə edir. Bu, insanın bugünkü vəziyyətdən həzz alması və həyatın çətin anlarında belə pozitiv baxışını qorumasıdır. Məsələn, hər gün kiçik, amma mənalı bir şeyə görə minnətdar olmaq. E – Engagement (İştirak və ya cəlb olunma): İnsanların müəyyən bir fəaliyyətə tam olaraq cəlb olunması və "axın" (flow) halını yaşaması. Bu, adətən insanın maraqlarına və güclü tərəflərinə uyğun gələn fəaliyyətlərdə baş verir. Cəlb olunma insanın maraqlandığı bir işdə tam konsentrasiya ilə "itməsi" halıdır. Bu, özündə "flow" (axın) anlayışını daşıyır. İnsan hansısa fəaliyyətə dərindən daxil olduqda, zamanın necə keçdiyini hiss etmir. Məsələn, rəsm çəkmək, musiqi ifa etmək, idmanla məşğul olmaq və ya çətin, amma maraqlı tapşırıqlar üzərində çalışmaq. R – Relationships (Münasibətlər): Dəstək verən və qəbul edən sosial əlaqələr qurmaq. Pozitiv münasibətlər insanların rifahını artıran mühüm amillərdən biridir. Güclü sosial bağlar insanın uzunmüddətli xoşbəxtliyində əsas rol oynayır. Bu, sadəcə dostluq və ya ailə əlaqələri ilə məhdudlaşmır. Həmçinin iş yoldaşları, icma üzvləri və ya hətta təsadüfi tanışlarla müsbət əlaqələr də rifaha töhfə verə bilər. Məsələn, müntəzəm olaraq yaxınlarla vaxt keçirmək və əlaqələri gücləndirmək. M – Meaning (Məna): Daha böyük bir məqsəd və ya məna hissi ilə bağlı olmaq. İnsanlar öz həyatlarına məna qatan və onları ruhlandıran şeylərə diqqət yetirirlər.İnsan öz fəaliyyətlərinin daha böyük bir məqsədə xidmət etdiyini hiss etdikdə daha dərin mənalı həyat yaşayır. Bu, adətən insanın şəxsi dəyərləri və dünyaya töhfə vermək istəyi ilə bağlıdır. Məsələn, xeyriyyəçilik, könüllü fəaliyyətlər, ya da peşə seçimi ilə cəmiyyətə xidmət etmək. A – Accomplishment (Uğur): Hədəflərə nail olmaq və şəxsi və ya peşəkar inkişafla bağlı uğur hissi yaşamaq. Bu, özünə inam və məmnunluq yaradır.Uğur yalnız böyük nailiyyətlər deyil, həm də kiçik məqsədlərə çatmaqdır. Bu, davamlı öyrənmə, şəxsi və ya peşəkar hədəflərə çatmaq və daxili məmnuniyyət duyğusu ilə bağlıdır. Məsələn, yeni bir bacarıq öyrənmək, bir layihəni uğurla tamamlamaq. PERMA modeli insanın ümumi rifahını ölçmək və artırmaq üçün istifadə olunur və həm fərdi, həm də təşkilati səviyyədə tətbiq oluna bilər. Bu model insan həyatının balanslı və mənalı şəkildə inkişaf etdirilməsinə yönəlib. PERMA modelinin müxtəlif sahələrdə tətbiqi: 1. Təhsil Tələbələrdə pozitiv emosiyalar yaratmaq üçün təşviqedici mühit təmin etmək. Fəaliyyətlərdə axın halına nail olmaq üçün maraq doğuran dərslər qurmaq. Sosial münasibətləri inkişaf etdirmək üçün qrup işlərinə üstünlük vermək. 2. İş və karyera İş yerində rifah üçün əməkdaşların güclü tərəflərini vurğulayan tapşırıqlar vermək. Məna hissini artırmaq üçün işçiləri təşkilatın ümumi məqsədi ilə əlaqələndirmək. Uğurları qeyd edərək motivasiya səviyyəsini yüksəltmək. 3. Şəxsi inkişaf Pozitiv düşüncə təcrübələri ilə emosional tarazlıq yaratmaq. Məna tapmaq üçün şəxsi inkişaf kitabları oxumaq və ya seminarlara qatılmaq. Hər günün sonunda özünü qiymətləndirmə etməklə kiçik uğurları qeyd etmək.
https://www.basakkisisel.com/post/perma-modeli
https://positivepsychology.com/perma-model/
https://ppc.sas.upenn.edu/learn-more/perma-theory-well-being-and-perma-workshops
https://positivepsychology.com/happiness-wellbeing-coaching-perma/
Tarix : 11 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
