Ev dovşanı (Oryctolagus cuniculus domesticus ) - Avropa dovşanının evcilleşdirilmiş forması. Laqomorflar sırasına aiddir. Etimologiya Erkək dovşanlar "buck" (erkək), dişi dovşanlar "doe" (dişi) adlanır. Böyük dovşanlar üçün başqa bir termin "coney"dir, lakin "dovşan" sözü əvvəllər yalnız kiçik heyvanları təsvir etmək üçün istifadə edilirdi. "Bunny" isə daha qeyri-rəsmi bir termindir (xüsusilə uşaqlar və dovşan həvəskarları tərəfindən) və ümumiyyətlə, ev dovşanları üçün istifadə edilir. Son zamanlarda isə "kit" və ya "kitten" termininin gənc dovşanları ifadə etmək üçün istifadə olunduğu müşahidə olunur. Yaban dovşanının kiçiyi "leveret" adlanır; bu termin bəzən qeyri-rəsmi olaraq ev dovşanlarına da tətbiq edilir. Dovşanlar qrupu "koloniya" və ya "nəstə" adlanır. Tarix E.ə. 12-ci əsrdə Fenikiya dənizçiləri İspaniya sahilinə səfər edərkən, dovşanı vətənlərindəki qayalı hyraxla (Procavia capensis) qarışdırdılar və bu əraziyə "i-shepan-ham" (hyraxların torpağı və ya adası) adını verdilər. Avropa dovşanının, vətəni olan İber yarımadasından yayılması, Fenikiyalılar tərəfindən Afrikaya yeridilməsi ilə əlaqələndirilir. Daha sonra müxtəlif dənizçilər tərəfindən İtaliya, İngiltərə və İrlandiya ərazilərinə də aparılıb. Dovşanların ət mənbəyi olaraq evdə saxlanması E.ə. 1-ci əsrdə Roma yazarı Plini tərəfindən qeyd edilib və o, dovşanların saxlanması üçün xüsusi qapalı məkanlar (leporaria) istifadə edildiyini təsvir etmişdir. Roma İmperatorluğunda, dovşanlar böyük ərazilərdə həbs olunmuş və divarlar yerin altına qədər uzadılıb. Pliniyə görə, doğulmamış və doğulmuş dovşanların, "laurices" olaraq adlandırılan, çox qiymətli yemək olduğu düşünülürdü. Orta əsrlərdə, vəhşi dovşanlar çox vaxt ov üçün saxlanılırdı. Cənubi Fransada rahiblər ən azı 12-ci əsrdə dovşanları çarpazlamağa başlamışdılar. Bu, ən azından 600-cü ildə, rahiblərin Lent dövründə (əsasən ət yeməməli olduqları bir dini bayram) "əvəz etmə" məqsədilə etdikləri düşünülür. Evcilləşdirmə prosesi, yavaş-yavaş Roma dövründən başlayaraq 1500-cü illərə qədər davam etmişdir və bu dövrdə dovşan artıq lüks bir yemək olaraq qəbul edilirdi. Genetika Dovşan genetikasının öyrənilməsi, dovşan həvəskarları, yun və tük sənayesi, tibbi tədqiqatçılar və ət sənayesi üçün maraqlı bir sahədir. Dovşanlar üçün genetika, sağlamlıq və müxtəliflik mövzusunda diqqət mərkəzindədir. Tük və yun sənayesində isə, əsasən tük rəngi və saç xüsusiyyətləri ilə bağlı araşdırmalar aparılır. Dovşanın genomu sıralanmış və ictimaiyyətə açıqdır. Mitoxondrial DNA da sıralanmışdır. 2011-ci ildə dovşan genomunun bir neçə hissəsi yenidən sıralanmış və genom daxilindəki müxtəlifliklər açığa çıxarılmışdır. Dovşanın paltosunda ya iki rəng piqmenti (pheomelanin - sarı, və eumelanin - tünd qəhvəyi) olur, ya da heç bir piqment yoxdur (albino dovşanı). Rəng genləri və onların modifikatorları, paltoların naxışlarını, rəng tonlarını və intensivliklərini, eləcə də rəng zolaqlarının saç tüklərindəki yerini idarə edən faktorlar kimi fəaliyyət göstərir.
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/1159325
https://www.oaklandzoo.org/animals/domestic-rabbit
https://agriculture.vic.gov.au/livestock-and-animals/animal-welfare-victoria/other-pets/rabbits/owning-a-rabbit
https://rabbitresource.org/rabbit-help/domestic-rabbit-or-wild-rabbit/
https://happyhollow.org/explore/zoo/education-ambassador/domestic-rabbit/
https://www.idahofallsidaho.gov/DocumentCenter/View/5047/Domestic-Rabbit
https://www.petfinder.com/other-pets/rabbits/care-domestic-rabbits/
https://www.ox.ac.uk/news/2018-02-14-history-domestication-rabbit%E2%80%99s-tale
https://rabbit.org/rescue/stray-rabbits/
https://www.petplan.co.uk/pet-information/rabbit/advice/wild-vs-domestic-rabbit/
https://www.inaturalist.org/taxa/334341-Oryctolagus-cuniculus-domesticus
https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/domestic-rabbit
https://lindsaywildlife.org/animal-ambassador/domestic-rabbit/
https://www.thesprucepets.com/domesticated-rabbits-in-the-wild-1835750
https://www.rspca.org.uk/adviceandwelfare/pets/rabbits
https://www.science.org/content/article/why-your-pet-rabbit-more-docile-its-wild-relative
https://www.four-paws.org/our-stories/publications-guides/how-the-rabbit-was-domesticated
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123809209000067
https://www.belfastcity.gov.uk/zoo/our-animals/mammals/domestic-rabbit
https://www.reddit.com/r/Rabbits/comments/unop0j/a_good_visual_for_identifying_domestic_rabbits_vs/
https://animalsofpnw.com/2021/12/08/what-happens-to-domestic-rabbits-that-are-released-into-the-wild/
https://www.tierpark-goerlitz.de/en/tiere/saeugetiere/218-Domestic-rabbit
https://www.shutterstock.com/search/domestic-rabbits
http://rabbitrescue.ca/useful-info/wild-vs-domestic-rabbits/
https://www.thesprucepets.com/rabbit-breeds-1237186
https://www.beardsleyzoo.org/domestic-rabbit.html
Tarix : 6 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
