OLAP (Onlayn Analitik Prosesinq) - Böyük miqdarda verilənlərin sürətli və effektiv təhlilini təmin edən bir texnologiya və yanaşma. Mahiyyəti OLAP-ın əsas məqsədi istifadəçilərə çoxölçülü məlumatları və kompleks sorğuları daha rahat şəkildə işləyərək idarə etmək imkanı yaratmaqdır. Bu texnologiya, şirkətlərə biznes qərarlarını məlumatlarla dəstəkləyən analitik vasitələr təqdim edir və onların operativ qərar qəbul etmələrini asanlaşdırır. OLAP, xüsusən də məlumat anbarı (Data Warehouse) tətbiqlərində geniş istifadə olunur. Tarix OLAP-ın kökləri 1970-ci illərin sonlarına dayanır. İlk dəfə bu termin 1990-cı illərin əvvəlində cəmiyyətə təqdim olundu. OLAP anlayışı, data mining (məlumatın dərinliyinə enmək) və məlumat analitikası anlayışları ilə sıx əlaqəlidir və bu sahədəki inkişaflar sayəsində OLAP, böyük verilənlər üzərində daha dərin və geniş analizlər aparmağa imkan verir. OLAP texnologiyası əsasən, məlumatların müxtəlif ölçülər üzrə analiz edilməsinə imkan yaradır. Bu, müasir biznes analitikası və məlumat idarəetməsi üçün son dərəcə vacibdir, çünki məlumatlar müxtəlif aspektlərə və kəsimlərə görə analiz edilə bilər. İlk vaxtlar OLAP daha çox müəssisələrin daxili məlumatları üzərində istifadə olunurdu, lakin zaman keçdikcə daha çox sənaye və sahələrdə tətbiq tapmışdır. Növlər -ROLAP (Relational OLAP): ROLAP, məlumatları əlaqəli verilənlər bazasında saxlayır və bu məlumatları çoxölçülü bir şəkildə təqdim etmək üçün SQL sorğularından istifadə edir. ROLAP, xüsusilə böyük verilənlər bazalarında məlumatların dinamik şəkildə analiz olunmasına imkan verir. Bununla yanaşı, ROLAP sistemləri məlumatların hər dəfə yenidən sorğulanmasını tələb edir, bu da performansı azalda bilər. -MOLAP (Multidimensional OLAP): MOLAP, məlumatları əvvəlcədən çoxölçülü formatda saxlayır və xüsusi analitik mühərriklərdən istifadə edir. MOLAP sistemləri sürətli cavablar verə bilər, çünki məlumatlar əvvəlcədən analiz edilərək çoxölçülü küplərdə saxlanılır. MOLAP, daha yüksək performans və sürət təmin edir, lakin daha az elastik ola bilər. -HOLAP (Hybrid OLAP): HOLAP, ROLAP və MOLAP yanaşmalarını birləşdirən bir sistemdir. Bu, verilənlərin böyük hissəsini əlaqəli verilənlər bazasında saxlayarkən, kiçik məlumat hissələrini çoxölçülü verilənlər bazasında saxlayır. HOLAP, daha böyük verilənlər bazaları ilə işləyərkən həm sürət, həm də çeviklik təmin etməyə çalışır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Online_analytical_processing
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://www.symcorp.com/downloads/OLAP_CouncilWhitePaper.pdf
https://web.archive.org/web/20080124155954/http://www.olapreport.com/Architectures.htm
https://www.datanami.com/2016/12/07/week-graph-entity-analytics/
https://www.dbta.com/Editorial/News-Flashes/Cambridge-Semantics-Announces-AnzoGraph-Support-for-Amazon-Neptune-and-Graph-Databases-123280.aspx
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://sites.computer.org/debull/A16sept/p74.pdf
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6230912/
https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/ajpheart.00175.2018
https://ink.library.smu.edu.sg/sis_research/1008/
https://web.archive.org/web/20080528220113/http://www.olapreport.com/Comment_APIs.htm
https://web.archive.org/web/20071221044811/http://www.olapreport.com/origins.htm
https://avilpage.com/2022/11/common-crawl-laptop-extract-subset.html
https://hal.science/hal-01533675/
https://ww7.daniel-lemire.com/OLAP/?usid=24&utid=10399523875
https://link.springer.com/referencework/10.1007/978-0-387-39940-9
https://aws.amazon.com/what-is/olap/#:~:text=help%20with%20OLAP%3F-,What%20is%20online%20analytical%20processing%3F,smart%20meters%2C%20and%20internal%20systems.
https://www.datacamp.com/tutorial/what-is-olap?utm_source=google&utm_medium=paid_search&utm_campaignid=19589720824&utm_adgroupid=157098107015&utm_device=c&utm_keyword=&utm_matchtype=&utm_network=g&utm_adpostion=&utm_creative=726015683739&utm_targetid=dsa-2264919292029&utm_loc_interest_ms=&utm_loc_physical_ms=9069514&utm_content=&utm_campaign=230119_1-sea~dsa~tofu_2-b2c_3-row-p2_4-prc_5-na_6-na_7-le_8-pdsh-go_9-nb-e_10-na_11-na-jan25&gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAhvK8BhDfARIsABsPy4jGB32N7GJmUMIT97sxbpUvbNBXPjXnNeWYtMBUF9mr62vzD5dElRwaAvLVEALw_wcB
https://www.techtarget.com/searchdatamanagement/definition/OLAP
https://www.ibm.com/think/topics/olap
https://www.javatpoint.com/what-is-olap
https://www.ninjaone.com/it-hub/it-service-management/what-is-online-analytical-processing/
https://support.microsoft.com/en-us/office/overview-of-online-analytical-processing-olap-15d2cdde-f70b-4277-b009-ed732b75fdd6
https://www.ibm.com/docs/en/filenet-p8-platform/5.6.0?topic=reports-online-analytical-processing-olap-overview
https://www.researchgate.net/publication/226951406_Online_Analytical_Processing_OLAP_for_Decision_Support
https://blog.naveenchandra.co.in/all-articles/olap-online-analytical-processing/
https://www.netsuite.com/portal/resource/articles/erp/online-analytical-processing-olap.shtml
https://unstop.com/blog/difference-between-olap-and-oltp-in-dbms
https://www.sketchbubble.com/en/presentation-online-analytical-processing.html
https://www.collidu.com/presentation-online-analytical-processing-olap
https://www.geeksforgeeks.org/difference-between-olap-and-oltp-in-dbms/
https://assignmentpoint.com/online-analytical-processing/
https://www.datacamp.com/tutorial/what-is-olap
https://airbyte.com/data-engineering-resources/olap
https://tecoreng.com/blog/what-is-olap/
https://double.cloud/blog/posts/2023/04/oltp-vs-olap/
https://hitechnectar.com/blogs/oltp-vs-olap/
Tarix : 31 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
