Numbat (zolaqlı qarışqa yeyən) - Yalnız Avstraliyada yaşayan və dünyada nadir hallarda görülən marsupial növlərindən biri. Qidalanmasında yalnız termitlərə üstünlük verən bu heyvan özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə seçilir. Numbatlar gündüz aktivdirlər və bu xüsusiyyətləri digər marsupiallarla müqayisədə onları unikal edir. Keçmişdə geniş yayılmış olsalar da, hal-hazırda onların populyasiyası yalnız Qərbi Avstraliya əyalətinin qorunan bölgələrində məhdudlaşıb. Taksonomiya Aləm: Animalia Şöbə: Chordata Sinif: Mammalia Dəstə: Dasyuromorphia Fəsilə: Myrmecobiidae Cins: Myrmecobius Növ: Myrmecobius fasciatus Numbatların taksonomiyası onların unikallığını göstərir. Onlar Myrmecobiidae fəsiləsinin tək mövcud növüdür. Bu marsupial növ digər yırtıcı marsupiallardan milyonlarla il əvvəl ayrılıb və təkamül baxımından fərqli bir yol izləyib. Təkamül tarixi Numbatların təkamülü çox maraqlı və təkrarolunmaz bir proses olub. Yalnız termitlərlə qidalanmaları və dişlərindən çox dillərinə güvənmələri onların qida toplama strategiyasını mükəmməlləşdirib. Genetik tədqiqatlar göstərir ki, numbatlar öz taksonomik qrupunda qalan bütün marsupial növlərdən ayrılaraq, xüsusi ixtisaslaşmış həyat tərzi inkişaf etdiriblər. Fiziki xüsusiyyətləri Uzunluğu 20-27 sm-dir. Onların dişləri funksional deyil və daha çox uzun, yapışqan dilləri termitləri tutmaq üçün istifadə edilir. Quyruq: Uzun və tüklü, 12-20 sm olan quyruqları yırtıcılardan müdafiə üçün istifadə edilir. Çəkisi: 300-700 qram Xəz və zolaqları: Numbatların kürkü narıncı-qırmızımtıl rəngdədir və arxasında 6-12 arasında ağ zolaqlar uzanır. Həyat tərzi Gündəlik aktivlik: Numbatlar gündüz aktivdirlər və bu, onları digər marsupiallardan fərqləndirir. Qidalanma: Bir numbat gündə təxminən 20,000 termit yeyə bilər. Termitləri torpağın altında tapmaq üçün qoxu hissindən istifadə edirlər və torpaqda kiçik deşiklər açırlar. Sığınacaq: Gecələr ağac oyuqlarında və ya yeraltı yuvalarda qalırlar. Bu sığınacaqlar onları yırtıcılardan və soyuqdan qoruyur. Yaşayış mühiti Numbatlar daha çox evkalipt meşələrində yaşayırlar. Bu mühitlərdə termitlərin sayı çox olduğu üçün numbatların qida ehtiyacları qarşılanır. Lakin insan fəaliyyəti və kənd təsərrüfatının genişlənməsi onların yaşayış mühitinə ciddi zərər verib. Hal-hazırda onlar yalnız qorunan təbiət zonalarında məskunlaşıblar. Çoxalma və balalar Çoxalma dövrü: Çoxalma fevral-mart aylarında baş verir. Dişi numbat hər doğuşda 4-ə qədər bala dünyaya gətirir. Balaların İnkişafı: Balalar ana numbatın bədənindəki xüsusi dəridən düzəlmiş qatın içində böyüyürlər. Təxminən 6 ay sonra balalar müstəqil həyat yaşamağa hazır olurlar. Bu müddət ərzində onlar termitləri axtarmağı və ovlamağı öyrənirlər. Ekoloji rolu Numbatlar termitlərin populyasiyasını nəzarətdə saxlayaraq ekosistemlərin balansına töhfə verirlər. Onların qidalanma vərdişləri bitkilərin zərər görməməsinə və torpaq məhsuldarlığının qorunmasına kömək edir. Təhlükələr və qorunma statusu Numbatlar "nəsli təhlükədə olan növlər" siyahısına daxildir. Onların populyasiyasına təsir edən əsas səbəblər bunlardır: Yırtıcılar: Tülkülər və vəhşi pişiklər numbatların əsas düşmənləridir. Yaşayış mühitinin azalması: Meşələrin qırılması və kənd təsərrüfatı fəaliyyətləri onların təbii mühitini məhdudlaşdırıb. İqlim dəyişiklikləri: Quraqlıq və yüksək temperatur numbatların həyatına mənfi təsir göstərir. Qərbi Avstraliya hökuməti numbatların qorunması üçün xüsusi proqramlar həyata keçirir. Bu proqramlara yırtıcılara nəzarət, numbatların təbii mühitlərinə yenidən yerləşdirilməsi və qoruma zonalarının genişləndirilməsi daxildir. Maraqlı faktlar 1. Numbatlar Avstraliyanın Qərbi Avstraliya əyalətinin rəsmi heyvan emblemi kimi qəbul edilib. 2. Onlar yalnız termitlərlə qidalanan yeganə marsupial növüdür. 3. Gündüz aktivliyi marsupial növləri arasında çox nadir bir xüsusiyyətdir. 4. Uzun və yapışqan dilləri termitləri tutmaq üçün mükəmməl bir vasitədir. Elmi və mədəni əhəmiyyət Numbatlar unikal biologiyaları və ekoloji rolları ilə elmə böyük töhfə verirlər. Onların qorunması Avstraliyanın təbii irsini və bioloji müxtəlifliyini qorumaq baxımından çox vacibdir.

İstinadlar

https://www.a-z-hayvanlar.com/keseli-karincayiyen/

https://wwf.org.au/what-we-do/species/numbat/

https://www.sunnysports.com/blog/the-marsupial-life-of-the-endangered-numbat/

https://www.frmtr.com/canlilar-dunyasi/8085182-numbat-hakkinda-bilgiler.html

https://www.britannica.com/animal/numbat

Tarix : 2 dekabr 2024

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.