"Mexaniki Portağal" (A Clockwork Orange) - İngilis yazıçısı Anthony Burgess tərəfindən 1962-ci ildə yazılmış və 1963-cü ildə nəşr olunmuş distopik roman. Bu əsər, həm də mədəniyyətin və əxlaqın təhrif olunduğu, zorakılıq və azad iradənin ön planda olduğu bir cəmiyyətin portretini çəkməklə məşhurdur. Mövzu Romanın mərkəzində Aleks DeLarc adlı gənc bir oğlan dayanır. Aleks, zorakılıq və cinayətlərlə dolu bir həyat yaşayır. O, öz dostları ilə birlikdə digər insanlara qarşı çoxsaylı cinayətlər törədir. Aleks və onun dəstəsi, həyatlarını şiddət və xaosla keçirməkdədirlər. Aleks həyatının dönüm nöqtəsi, onu dövlətin təyin etdiyi bir reabilitasiya proqramına məruz qoyulması ilə başlayır. Bu proqram, onun cinayətkar davranışlarını dəyişdirmək məqsədilə həyata keçirilir. Roman, insanın iradəsinin və azadlığının necə təhrif edilə biləcəyini, sosial və etik məsələləri araşdırır. Personajlar Aleks DeLarc: Əsərin baş qəhrəmanı, 15 yaşında gənc bir oğlan. Aleks, şiddətə və zorakılığa meyllidir, amma zamanla dövlət tərəfindən tətbiq olunan bir psixoloji reabilitasiya nəticəsində öz davranışlarını dəyişdirmək məcburiyyətində qalır. Onun həyatı, azad iradə və cəmiyyətin təsiri arasındakı gərginliyi təsvir edir. Pete, Georgie və Dim: Aleksin dostları. Onlar, Aleksin təsiri altında olan və onunla cinayətlər törədən gənclərdir. Dr. Branom: Aleksin reabilitasiya proqramında ona kömək edən həkim. O, roman boyu Aleksin psixoloji vəziyyətini dəyişdirməyə çalışır. Ludovico texnikası: Aleksin reabilitasiya müddətində istifadə olunan texnologiya. Şəxsin zorakılığa meylini aradan qaldırmağa çalışan bu texnologiya, əslində insanın azad iradəsinə müdaxilə edir. Əsərin tematikası 1. Azad iradə və sosial müdaxilə: "Mexaniki Portağal", insanın azad iradəsinin və dövlətin sosial təzyiqləri arasında bir mübarizə mövzusunu ortaya qoyur. Roman, cəmiyyətin, insanın əxlaqi və davranış məsələlərinə müdaxilə etməsi ilə bağlı etik sualları araşdırır. 2. Zorakılıq və şiddət: Romanın əsas motivlərindən biri şiddət və zorakılıqdır. Burgess, zorakılığın cəmiyyətin bir hissəsi halına gəldiyini və bunun insanın təbiətinə necə təsir etdiyini göstərir. Romanın baş qəhrəmanı Aleks, zorakılığı bir azadlıq və ya güc simvolu olaraq görür. 3. Reabilitasiya və təyinatlılıq: Aleksin dövlət tərəfindən həyata keçirilən reabilitasiya proqramına məruz qalması, onun azad iradəsinin necə pozulacağı və sosial təsirin necə manipulyasiya oluna biləcəyini göstərir. Bu, insanın təbiəti və cəmiyyətin şəxsiyyət üzərindəki gücü haqqında suallar doğurur. "Mexaniki Portağal"ın populyarlığı Roman, yayımlandığı dövrdə mübahisələrə səbəb olmuş, lakin tezliklə mədəniyyətin klassik bir əsərinə çevrilmişdir. "Mexaniki Portağal"ın tərzi və mövzusu, xüsusilə gənc nəsil arasında böyük maraq doğurmuşdur. Roman 1971-ci ildə, məşhur rejissor Stanley Kubrick tərəfindən eyniadlı filmə çevrilmişdir. Film, romandakı şiddət və insan psixologiyasına dair əsas məsələləri güclü bir şəkildə əks etdirmişdir. Film, həmçinin mübahisələrə səbəb olmuş, amma sənət dünyasında böyük təsir yaratmışdır. Kubrickin çəkdiyi film, romanın qaranlıq, şiddət dolu və distopik dünyasını vizual olaraq təqdim etmişdir. "Mexaniki Portağal" həm ədəbiyyat, həm də kino sahəsində əhəmiyyətli bir yerə malikdir. Anthony Burgessin bu əsəri, şiddət, əxlaq, azad iradə və sosial müdaxilə kimi mövzuları dərindən araşdırır. Əsər, həmçinin cəmiyyətin fərdləri necə formalaşdırdığı və onların azadlıqlarını necə məhdudlaşdırdığı ilə bağlı düşüncələri oyadır.
https://en.wikipedia.org/wiki/A_Clockwork_Orange_(novel)
https://evrimagaci.org/otomatik-portakal-ve-bir-secim-meselesi-zoraki-erdem-erdem-midir-11148
https://varyox.az/analizator/oturoxu/anthony-burgess-clockwork-orange/
https://www.britannica.com/topic/A-Clockwork-Orange-novel
Tarix : 3 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
