Mayuri - Hindistanın ənənəvi simli musiqi alətlərindən biri. Əsasən Şimali Hindistanın klassik musiqisində istifadə edilir. Bu alət, həm görünüşü, həm də səs xüsusiyyətləri ilə diqqət çəkir. Adı sanskrit dilində “tovuz quşu” mənasını verir və alətin bənzərsiz dizaynı bu quşun formasını əks etdirir. Tarixi baxımdan, Mayuri rəsmi məclislərdə, dini ayinlərdə və məhəbbət mövzularını ifadə edən musiqi parçalarında geniş istifadə olunmuşdur. Tarixi və mənşəyi Mayuri XVIII əsrdə Hindistanda yaranmış və əsasən saray musiqisində istifadə olunmuşdur. Alət Hindistanın ənənəvi sarangi və esraj kimi simli alətlərinin bir variantı kimi inkişaf etdirilmişdir. Xüsusilə Moğol imperiyasının hökmranlığı dövründə saraylarda və məbəd musiqilərində geniş yer almışdır. Mayuri, estetik və musiqi baxımından Hindistanın zəngin mədəni irsinin bir hissəsi kimi formalaşıb. Onun görünüşündəki tovuz quşu təsviri, Hindistan mədəniyyətində bu quşun müqəddəs sayılması və ilahi gözəlliyin simvolu kimi qəbul edilməsi ilə əlaqəlidir. Konstruksiyası və dizaynı Gövdə: Alət əsasən sərt taxta materiallarından hazırlanır. Bəzi hallarda onun korpusu hind palıdı və ya şişam ağacından düzəldilir. Bəzəklər: Alətin gövdəsi tovuz quşunun bədənini təqlid edir və üstü tez-tez əsl tovuz quşu lələkləri ilə bəzədilir. Baş hissəsində tovuz quşunun oyma və ya metal fiquru yerləşdirilir. Simlər: Mayuri, sarangi və esraj kimi, metal və ya bağırsaq simlərdən istifadə edir. Alətdə adətən 4 əsas ifa simi və əlavə rezonans simləri olur. Taxta körpü: Simlər körpü vasitəsilə gövdəyə bağlanır ki, bu da titrəşimi artıraraq səsin rezonansını gücləndirir. Ox: Mayuri, skripkada olduğu kimi yayla ifa edilir. Yay, at tükündən hazırlanmış və qətran ilə örtülmüş olur ki, bu da simlər üzərində sürtünməni artırır. Səs xüsusiyyətləri və ifa texnikası Mayuri, dərin, rezonanslı və mistik bir səsə malikdir. Onun ifa texnikası digər Hindistan simli alətləri kimi müəyyən çətinliklər tələb edir. İfa xüsusiyyətləri Alət yerə qoyularaq və ya ifaçının dizləri üzərində yerləşdirilərək çalınır. İfa zamanı sağ əl yay vasitəsilə simləri titrəşdirir, sol əl isə notları dəyişmək üçün simlərə basır. Vibrato (səsin titrəməsi) və meend (notlar arasındakı yumşaq keçid) kimi Hindistan musiqisinə xas texnikalar geniş istifadə olunur. Mayurinin rezonans simləri səsi daha zəngin və dolğun edir. Bu alət klassik Hindistan raga musiqisində istifadə edilir və xüsusilə romantik və meditativ melodiyalar üçün idealdır. Müasir dövrdə istifadəsi Mayuri, günümüzdə nadir ifa edilən musiqi alətlərindən biridir. XIX və XX əsrlərdə onun populyarlığı azalmış və yerini daha çox sarangi, esraj və skripka kimi simli alətlər almışdır. Lakin bəzi ənənəvi musiqi ifaçıları və kolleksiyaçılar bu aləti yaşatmaq üçün xüsusi tədbirlər və konsertlər təşkil edirlər. Muzeylərdə və kolleksiyalarda qorunan bəzi Mayuri nümunələri, Hindistanın musiqi alətlərinin tarixi inkişafını öyrənmək üçün dəyərli material sayılır. Bəzi müasir ifaçılar Mayurini Hindistan klassik musiqisində yenidən canlandırmağa çalışırlar. Hindistan mədəniyyətində yeri Mayuri, Hindistan mədəniyyətində yalnız bir musiqi aləti deyil, həm də simvolik bir əhəmiyyət daşıyır. Hindistanda tovuz quşu gözəlliyin, sevginin və ilahi enerjinin rəmzi hesab olunur. Buna görə də, Mayuri yalnız musiqi deyil, eyni zamanda incəsənət və dizayn baxımından da qiymətli bir alət sayılır. Bəzi rəsmi məclislərdə və məbəd ayinlərində bu alət hələ də istifadə olunur, lakin onun əsas rolu tarix və mədəniyyət araşdırmalarında qorunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Taus_(instrument)
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/500709
https://artsandculture.google.com/asset/ta%C5%ABs-mayuri/DwELyboE_TdVWw?hl=en
http://www.vam.ac.uk/content/exhibitions/display-musical-wonders-of-india/taus/
https://mimo-international.com/mimo/detailstatic.aspx?RSC_BASE=IFD&RSC_DOCID=MINIM_UK_43615&TITLE=
https://www.indiancultura.com/product/have-one-to-sell-sell-it-yourself-professional-musical-instrument-taus-quality-mayuri-veena-peacock-shaped-body
https://www.indiancultura.com/product/have-one-to-sell-sell-it-yourself-professional-musical-instrument-taus-quality-mayuri-veena-peacock-shaped-body
Tarix : 11 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
