Maya astronomiyası - Qədim Maya sivilizasiyasının riyaziyyat və astronomiya sahəsindəki çox inkişaf etmiş bilikləri ilə tanınır. Maya xalqı, dövrünün ən dəqiq astronomik hesablama sistemlərinə malik idi və bu sahədə bir çox nailiyyətlər əldə etmişdir. Onlar ulduzları, planetləri və ilahələri müşahidə edərək, təbiət hadisələrini başa düşmüş və təqvimlərini buna uyğun qurmuşlar. Əsas xüsusiyyətləri - Ulduzlar və planetlərin müşahidəsi: Maya astronomları, xüsusən də Venera planetinə olan maraqları ilə məşhur idilər. Onlar bu planeti "Qırmızı Ulduz" və ya "İşıqlı Ulduz" olaraq tanıyırdılar. Venera'nın dövri hərəkətlərini diqqətlə izləyərək, onu dövrün ən önəmli astronomik obyektlərindən biri hesab edirdilər. - Maya təqvimi: Maya xalqı, çox dəqiq bir təqvim sistemi inkişaf etdirmişdi. Bu təqvim, əsasən günəşin, ayın və digər planetlərin hərəkətləri əsasında qurulmuşdu. Maya təqvimi, bir çox başqa mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, 260 günlük Tzolkin və 365 günlük Haab təqvimlərini birləşdirərək, dövrünün ən mürəkkəb astronomik təqvimlərindən birini yaratmışdır. - Böyük astronomik mərkəzlər: Maya sivilizasiyasının böyük astronomik mərkəzləri, bu biliklərin inkişafı üçün mühüm rol oynamışdır. Məsələn, Uxmal, Chichen Itza və Copan kimi şəhərlərdə yerləşən piramidalar və digər memarlıq nümunələri, ulduzlar və günəşin hərəkətləri ilə uyğun olaraq tikilmişdir. Bu binaların yerləşməsi və formaları astronomik hadisələrin müşahidəsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. - Maya astronomik hesablama sistemləri: Maya riyaziyyatçıları, dövrün ən dəqiq astronomik hadisələrini təhlil etmək və proqnozlaşdırmaq üçün kompleks hesablamalardan istifadə edirdilər. Onlar, həmçinin ay tutulmalarını və günəş tutulmalarını dəqiq şəkildə hesablamağı bacarırdılar. - Astronomik "Codex"lər: Maya xalqı, astronomik müşahidələrini və hesablamalarını yazılı şəkildə saxlayırdılar. Bu məlumatlar Maya Codexlərində qorunmuşdur. Məsələn, Dresden Codexi, Maya astronomiyasının ən məşhur və ən yaxşı qorunmuş nümunələrindən biridir. Bu codexdə Veneranın hərəkətləri, tutulmalar və digər astronomik hadisələr haqqında məlumatlar əks olunub. - Təbiət və astronomiya ilə bağlantılar: Maya astronomiyası, yalnız riyazi və elmi hesablamalarla deyil, həm də dini və mədəni inançlarla sıx bağlı idi. Onlar göy hadisələrini, tanrıların iradəsini və təbiət hadisələrini başa düşmək üçün bir vasitə kimi istifadə edirdilər. Maya astronomiyası bir çox hallarda təbiət hadisələrinin, məsələn, taxılın yığılması, yağışların yağması və digər kənd təsərrüfatı dövrlərinin proqnozlaşdırılmasında istifadə olunurdu. Qısacası, Maya astronomiyası qədim dünyada təbiət hadisələrini başa düşmək və buna uyğun həyat tərzini qurmaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb etmiş və bu sahədə böyük nailiyyətlər əldə etmişdir. Bu sahə onların mədəniyyətində çox böyük bir yer tuturdu.
https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_astronomy
https://ircamera.as.arizona.edu/NatSci102/NatSci102/text/extmayaastronomy.htm
https://americanindian.si.edu/nk360/informational/maya-skies
https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_civilization#Astronomy
https://www.rcboe.org/cms/lib/GA01903614/Centricity/Domain/1584/Maya%20Docs.pdf
https://maya.nmai.si.edu/maya-sun/maya-and-sun
https://ethos.lps.library.cmu.edu/article/id/520/
https://www.amphilsoc.org/publications/astronomy-maya-codices
https://www.dknvs.no/wp-content/uploads/2019/07/DKNVS_Skrifter_1_2019_Scr.pdf
https://www.thoughtco.com/ancient-maya-astronomy-2136314
https://ircamera.as.arizona.edu/NatSci102/NatSci102/text/extmayaastronomy.htm
https://www.mesoweb.com/publications/CAA/CAA02.pdf
https://study.com/academy/lesson/mayan-astronomy-lesson-for-kids.html
Tarix : 29 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
