Maria de Fatima de Bivar Velho da Costa (26 iyun 1938 – 23 may 2020)-Portuqaliyalı roman yazarı, esseist və feminist. Ümumi məlumat O, “Novas Cartas Portuguesas” (Yeni Portuqal Məktubları, 1972) əsərinin müəlliflərindən biri kimi tanınır; bu kitabı Maria Teresa Horta və Maria Isabel Barreno ilə birgə yazmışdır. “Üç Maria” kimi məşhur olan bu yazarlar Salazar diktaturasına qarşı mübarizələri və feminist duruşları ilə Portuqal ədəbiyyatında iz qoymuşdur. Velho da Costa həmçinin “Maina Mendes” (1969) və “Myra” (2008) kimi əsərləri ilə də məşhurdur. 2002-ci ildə “Camões Mükafatı”nı qazanmışdır. Həyatı Maria Velho da Costa 1938-ci il iyunun 26-da Lissabonda anadan olmuşdur. Atası Luís Maria da Costa hərbi zabit, anası Maria Helena de Bivar evdar qadın idi. Ailəsi orta təbəqədən idi və o, uşaqlığını Lissabonda keçirmişdir. 1956-cı ildə “Lissabon Universiteti”nə daxil olaraq german filologiyası üzrə təhsil almış və 1960-cı ildə bakalavr dərəcəsi qazanmışdır. Daha sonra Lissabon və Koimbra universitetlərində müəllimlik etmişdir. Velho da Costa 1960-cı ildə şair və yazıçı Adérito Sedas Nunes ilə evlənmiş, bu evlilikdən bir oğlu (João) olmuş, lakin cütlük 1970-ci illərdə ayrılmışdır. 1960-cı illərdən etibarən feminist hərəkatda fəal iştirak etmiş, “Üç Maria”nın bir üzvü olaraq “Novas Cartas Portuguesas”ı yazmışdır. 1972-ci ildə bu əsər səbəbindən həbs olunmuş, lakin 1974-cü il Qərənfil İnqilabından sonra azad edilmişdir. Velho da Costa 2020-ci il mayın 23-də Lissabonda koronavirus pandemiyası zamanı ağciyər fəsadlarından vəfat etmiş və “Alto de São João Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Velho da Costa ədəbiyyata “Maina Mendes” (1969) romanı ilə başlamış, bu əsər Portuqal cəmiyyətindəki qadın təcrübələrini realist və ironik üslubla təsvir edir. “Novas Cartas Portuguesas” (1972) feminist manifest kimi qadınların repressiyaya məruz qaldığı Salazar dövrünü açıq şəkildə tənqid edir və dünya ədəbiyyatında klassikə çevrilmişdir. “Casas Pardas” (Qəhvəyi Evlər, 1977) diktaturanın ailə həyatına təsirini araşdırır. “Myra” (2008) isə yaşlı qadının introspektiv səyahətini poetik və eksperimental üslubla təqdim edir. Onun üslubu Virginia Woolf və Clarice Lispector ilə müqayisə edilir; yazıları dilin zənginliyi və sosial tənqidlə seçilir. Əsərləri Maria Velho da Costa romanlar, qısa hekayələr və esselər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Maina Mendes” – “Mayna Mendes” (1969) – roman. “Novas Cartas Portuguesas” – “Yeni Portuqal Məktubları” (1972) – roman/esse (birgə müəlliflik). “Casas Pardas” – “Qəhvəyi Evlər” (1977) – roman. “Lucialima” – “Lusialima” (1983) – roman. “O Mapa do Corpo” – “Bədən Xəritəsi” (1998) – qısa hekayə toplusu. “Myra” – “Myra” (2008) – roman. “Os Meus Ditos” – “Mənim Dediklərim” (2010) – esse toplusu. Mükafatlar və tanınma Velho da Costa çoxsaylı mükafatlar qazanmışdır: "Vergílio Ferreira Mükafatı" (1997) – ümumi yaradıcılığına görə. "Camões Mükafatı" (2002) – portuqal dilində ədəbiyyatın ən böyük mükafatı. "Portuqal Yazıçılar Assosiasiyasının Böyük Fiksiya Mükafatı" (2008) – “Myra” üçün. “Novas Cartas Portuguesas” feminist ədəbiyyatda klassikə çevrilmiş, ingilis, fransız, ispan və digər dillərə tərcümə olunmuşdur. “Maina Mendes” Portuqal məktəblərində tədris olunan əsərlərdən biridir. Şəxsi həyatı Velho da Costa 1960-cı ildə Adérito Sedas Nunes ilə evlənmiş, lakin 1970-ci illərdə ayrılmışdır. O, Lissabonda yaşamış və ömrü boyu feminist hərəkatın aktiv üzvü olmuşdur. “Üç Maria”nın bir hissəsi olaraq Salazar rejiminə qarşı müqavimətdə mühüm rol oynamış, Qərənfil İnqilabından sonra qadın hüquqları uğrunda mübarizəsini davam etdirmişdir. Velho da Costa həmçinin “O Tempo e o Modo” jurnalında redaktor kimi çalışmış və ədəbi tənqid yazıları ilə tanınmışdır. Mirası Maria Velho da Costa Portuqal ədəbiyyatında feminist düşüncənin və eksperimental yazının ən böyük nümayəndələrindən biridir. “Novas Cartas Portuguesas” diktaturaya qarşı müqavimətin və qadın azadlığının simvolu kimi tarixə düşmüşdür. Onun əsərləri Portuqaliyada gender bərabərliyi və sosial dəyişiklik müzakirələrinə təsir etmiş, müasir qadın yazarlara ilham vermişdir. Velho da Costa-nın adı Lissabonda küçələrə və ədəbi tədbirlərə verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Maria_Velho_da_Costa
https://www.britannica.com/biography/Maria-Velho-da-Costa
https://www.imdb.com/name/nm0196064/
https://www.goodreads.com/book/show/11530957-lucialima
https://plataforma9.com/upload/2018/05/CfP_Maria-Velho-da-Costa_EN.pdf;jsessionid=4591CAE6A79761AABA3C228CFAC2580C
https://www.jstor.org/stable/10.5699/portstudies.35.2.0216
https://snl.no/Maria_Velho_da_Costa
https://www.goodreads.com/author/list/584011.Maria_Velho_da_Costa
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
