Maria İsabel Barreno de Faria Martins (10 iyul 1939 – 3 sentyabr 2016)-Portuqaliyalı roman yazarı, esseist, jurnalist və heykəltəraş. Ümumi məlumat O, “Novas Cartas Portuguesas” (Yeni Portuqal Məktubları, 1972) əsərinin müəlliflərindən biri kimi tanınır; bu kitabı Maria Teresa Horta və Maria Velho da Costa ilə birgə yazmışdır. “Üç Maria” kimi məşhur olan bu yazarlar 1972-ci ildə Salazar diktaturası dövründə senzura qanunları çərçivəsində həbs olunmuş, məhkəməyə verilmiş və kitabları qadağan edilmişdir. Bu əsər və onların məhkəməsi Portuqaliyada etirazlara səbəb olmuş, Qərənfil İnqilabına qədər Avropa və Amerika qadın azadlıq hərəkatlarının beynəlxalq diqqətini cəlb etmişdir. Barreno 2004-cü ildə “Infante D. Henrique Ordeninin Böyük Məmuru” mükafatına layiq görülmüşdür. Həyatı Maria Isabel Barreno 1939-cu il iyulun 10-da Lissabonda, Socorro məhəlləsində anadan olmuşdur. Atası Joaquim Hipólito de Faria Martins dəniz zabiti, anası Isabel da Conceição Barreno evdar qadın idi. Ailəsi Areeiro məhəlləsinə köçdükdən sonra uşaqlığını və gəncliyini burada keçirmişdir. Altı yaşında xəstələnərək evdə qaldığı dövrdə oxumağa başlamış və bu, onun ədəbiyyata marağına təkan vermişdir. “Sagrad Corazón de Maria Kolleci”ndə ibtidai və orta təhsilini başa vurduqdan sonra “Lissabon Universiteti”nə daxil olmuş, 1962-ci ildə Tarixi-Filosofi Elmlər üzrə bakalavr dərəcəsi almışdır. Barreno jurnalistika və tədqiqatla məşğul olmuş, “Milli Sənaye Tədqiqat İnstitutu”nda və “İnkişaf Tədqiqatları İnstitutu”nda çalışmışdır. 1960-cı illərdən etibarən feminist hərəkatda fəal iştirak etmiş, Maria Teresa Horta və Maria Velho da Costa ilə birgə “Üç Maria”nı təşkil etmişdir. 1972-ci ildə “Novas Cartas Portuguesas”ın nəşrindən sonra həbs olunmuş, lakin 1974-cü il Qərənfil İnqilabından sonra bütün ittihamlardan azad edilmişdir. Barreno 2016-cı il sentyabrın 3-də Lissabonda 77 yaşında vəfat etmiş və “Prazeres Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Barreno ədəbiyyata “De Noite as Árvores São Negras” (Gecələr Ağaclar Qaradır, 1968) romanı ilə başlamış, bu əsər onun romanyazma istedadını ortaya qoymuşdur. “Novas Cartas Portuguesas” (1972) feminist manifest kimi Portuqal ədəbiyyatında inqilab yaratmış, qadınların cəmiyyətdəki vəziyyətini və Salazar rejiminin repressiyalarını açıq şəkildə tənqid etmişdir. “A Morte da Mãe” (Ananın Ölümü, 1972) qadın təcrübələrinin fəlsəfi və sosioloji təhlilini təqdim edir. “Os Sensos Incomuns” (Nadir Duyğular, 1993) qısa hekayələr toplusu ilə o, yenilikçi və introspektiv üslubunu nümayiş etdirmişdir. Barreno həmçinin heykəltəraşlıqla məşğul olmuş, “poemalar bordados” (naxışlı şeirlər) kimi tanınan sənət əsərləri yaratmışdır. Onun üslubu realist, filosofi və qeyri-ənənəvi narrativlərlə zəngindir. Əsərləri Maria Isabel Barreno romanlar, qısa hekayələr, esselər və sosioloji tədqiqatlar yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “De Noite as Árvores São Negras” – “Gecələr Ağaclar Qaradır” (1968) – roman. “Novas Cartas Portuguesas” – “Yeni Portuqal Məktubları” (1972) – roman/esse (birgə müəlliflik). “A Morte da Mãe” – “Ananın Ölümü” (1972) – roman. “A Imagem da Mulher na Imprensa” – “Qadının Mətbuatdakı Obrazı” (1976) – esse. “Inventário de Ana” – “Ananın İrsiyyəti” (1982) – roman. “Os Sensos Incomuns” – “Nadir Duyğular” (1993) – qısa hekayə toplusu. “O Senhor das Ilhas” – “Adaların Sahibi” (1994) – roman. “As Vésperas Esquecidas” – “Unudulmuş Axşamlar” (1999) – roman. Mükafatlar və tanınma Barreno çoxsaylı mükafatlar qazanmışdır: "Fernando Namora Mükafatı" (1991) – “Crónica do Tempo” üçün. "P.E.N. Klubu Portuqal Fiksiya Mükafatı" (1993) – “Os Sensos Incomuns” üçün. "Camilo Castelo Branco Mükafatı" (1993) – “Os Sensos Incomuns” üçün. "Infante D. Henrique Ordeninin Böyük Məmuru" (2004) – ümumi yaradıcılığına görə. “Novas Cartas Portuguesas” beynəlxalq feminist ədəbiyyatda klassikə çevrilmiş, əsərləri ingilis, fransız və ispan dillərinə tərcümə olunmuşdur. Şəxsi həyatı Barreno evli idi və övladları var idi (dəqiq məlumatlar ictimaiyyətə açıq deyil). O, feminist hərəkatın öncüllərindən biri kimi tanınmış, qadın hüquqları uğrunda mübarizə aparmışdır. Jurnalistika illərində “Marie Claire” jurnalının Portuqal nəşrinin baş redaktoru (1990–1993) və Fransadakı Portuqal səfirliyində mədəniyyət müşaviri (1997–2003) kimi fəaliyyət göstərmişdir. Barreno həyatını Lissabonda keçirmiş, son illərində rəsm və heykəltəraşlığa da vaxt ayırmışdır. Mirası Maria Isabel Barreno Portuqal ədəbiyyatında feminist düşüncənin və qadın azadlığının simvollarından biridir. “Novas Cartas Portuguesas” Salazar diktaturasına qarşı müqavimətin və qadın şüurunun ifadəsi kimi tarixə düşmüşdür. Onun əsərləri Portuqaliyada gender bərabərliyi müzakirələrinə təsir etmiş, müasir qadın yazarlara ilham vermişdir. Barreno-nun adı Lissabonda ədəbi tədbirlərə və mədəni mərkəzlərə verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Maria_Isabel_Barreno
https://kids.kiddle.co/Maria_Isabel_Barreno
https://www.goodreads.com/author/list/449383.Maria_Isabel_Barreno
https://www.imdb.com/name/nm0056864/
https://www.goodreads.com/book/show/1863537
https://www.encyclopedia.com/women/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/barreno-maria-isabel-1939
https://ensina.rtp.pt/artigo/maria-isabel-barreno-apresenta-se-com-biografia-breve/
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
