Maria Dabrowska (6 oktyabr 1889 – 19 may 1965) - Polşalı roman yazarı, esseist, dramaturq və tərcüməçi. Ümumi məlumat O, “Noce i dnie” (Gecələr və Günlər, 1931–1934) adlı dörd cildlik roman tetralogiyası ilə məşhurdur və bu əsər ona 1939, 1957, 1959, 1960 və 1965-ci illərdə “Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı”na namizədlik qazandırmışdır. Dabrowska XX əsr Polşa ədəbiyyatının ən mühüm simalarından biri kimi tanınır və əsərlərində insan psixologiyasını, sosial məsələləri və Polşa intelligentsiyasının həyatını dərin təhlil edir. Həyatı Maria Dabrowska, qızlıq soyadı Szumska, 1889-cu il oktyabrın 6-da Polşanın Kalisz yaxınlığındakı Russów kəndində anadan olmuşdur. Atası Józef Szumski 1863-cü il Yanvar üsyanının iştirakçısı və torpaq idarəçisi, anası Ludomira Gałczyńska isə zadəgan ailəsindən idi. Ailəsi köhnə zadəgan nəslindən olsa da, maddi cəhətdən çətinlik çəkirdi. Maria ibtidai təhsilini Kaliszdəki Helena Semadeni pensiyasında almış, daha sonra 1907-1914-cü illərdə İsveçrənin Lozanna Universitetində və Belçikanın Brüssel Universitetində təbiət elmləri, iqtisadiyyat və sosiologiya üzrə təhsil almışdır. Bu dövrdə o, Polşanın müstəqillik hərəkatına qoşulmuş və kooperativ ideyalarını dəstəkləmişdir. 1911-ci ildə Maria Polşa Sosialist Partiyasının fəalı Marian Dąbrowski ilə evlənmiş, lakin 1925-ci ildə ərinin qəfil ölümündən sonra Stanisław Stempowski ilə uzunmüddətli münasibət qurmuşdur. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Varşavada qalaraq yeraltı mədəni həyatda fəal iştirak etmişdir. Müharibədən sonra kommunist rejiminə qarşı müstəqilliyini qorumağa çalışmış, 1964-cü ildə “34-lərin Məktubu”nu imzalayaraq senzura əleyhinə etiraz etmişdir. Dąbrowska 1965-ci il mayın 19-da Varşavada vəfat etmiş və Powązki qəbiristanlığında “Xidmətkeşlər Xiyabanı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Dabrowska ədəbiyyata jurnalistika ilə başlamış, 1914-cü ildə “Janek” adlı ilk mühüm hekayəsini nəşr etdirmişdir. Onun ilk böyük uğuru “Uśmiech dzieciństwa” (Uşaqlığın Təbəssümü, 1923) adlı avtobioqrafik hekayələr toplusu olmuşdur. “Ludzie stamtąd” (Oradakı İnsanlar, 1926) adlı toplu isə kəndlilərin həyatını və insan ləyaqətini təsvir edərək geniş rəğbət qazanmışdır. Ən məşhur əsəri “Noce i dnie” tetralogiyası Niechcic ailəsinin 1863-1914-cü illər arasındakı həyatını epik şəkildə təsvir edir və Kalisz şəhərinin prototipi olan Kaliniec fonunda cərəyan edir. Bu əsər 1975-ci ildə Jerzy Antczak tərəfindən ekranlaşdırılmışdır. Dabrowska həmçinin Danimarka, İngiltərə və Rusiya ədəbiyyatından tərcümələr etmiş, məsələn, Samuel Pepys-in “Günlüklər”ini polyak dilinə çevirmişdir. Onun üslubu psixoloji dərinlik, epik narrativ və sosial həssaslıqla seçilir. Əsərləri Maria Dabrowska müxtəlif janrlarda yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Gałąź czereśni” – “Albalı Buduğu” (1921) – qısa hekayə toplusu. “Uśmiech dzieciństwa” – “Uşaqlığın Təbəssümü” (1923) – qısa hekayə toplusu. “Ludzie stamtąd” – “Oradakı İnsanlar” (1926) – qısa hekayə toplusu. “Noce i dnie” – “Gecələr və Günlər” (1931–1934) – roman tetralogiyası. “Znaki życia” – “Həyat İşarələri” (1938) – qısa hekayə toplusu. “Geniusz sierocy” – “Yetim Dahi” (1939) – tarixi dram. “Gwiazda zaranna” – “Səhər Ulduzu” (1955) – qısa hekayə toplusu. “Przygody człowieka myślącego” – “Düşünən İnsanın Macəraları” (1970, yarımçıq) – roman. Mükafatlar və tanınma Dąbrowska aşağıdakı mükafatları qazanmışdır: "Polşa Ədəbiyyat Akademiyasının Qızıl Defnəsi" (1935) – ədəbi xidmətlərinə görə. "Polşa Yenidən Doğuluş Ordeninin Komandor Xaçı" (1960) – mədəni töhfələrinə görə. "Varşava Universitetinin Fəxri Doktoru" (1957). O, beş dəfə “Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı”na namizəd olmuşdur. 1960-cı ildə Kalisz şəhərinin fəxri vətəndaşı seçilmişdir. Əsərləri bir çox dillərə tərcümə olunmuş və Polşa ədəbiyyatında klassik kimi qəbul edilir. Şəxsi həyatı Dabrowska, Marian Dabrowski ilə evləndikdən sonra onun 1925-ci ildə ölümünə qədər birlikdə yaşamışdır. Daha sonra Stanisław Stempowski ilə qeyri-rəsmi münasibətdə olmuş, bu əlaqə Stempowskinin 1952-ci ildə ölümünə qədər davam etmişdir. Müharibədən sonra yazıçı Anna Kowalska ilə yaxın münasibət qurmuş və bu əlaqə 20 il sürmüşdür. Dąbrowska Varşavada Polna küçəsindəki mənzilində yaşamış, bu gün orada “Maria Dąbrowska Muzeyi” fəaliyyət göstərir. Mirası Maria Dabrowska Polşa ədəbiyyatında psixoloji realizmin və sosial tənqidin ustası kimi tanınır. “Noce i dnie” Polşa intelligentsiyasının portreti kimi dəyərləndirilir və ölkənin tarixi-mədəni şüurunun formalaşmasında böyük rol oynamışdır. Onun günlükləri (1914–1965) Polşa cəmiyyətinin intellektual həyatına işıq salır və ədəbi irsinin ayrılmaz hissəsidir.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_D%C4%85browska
https://culture.pl/pl/tworca/maria-dabrowska
https://blogs.bl.uk/european/2022/02/love-like-any-other-maria-d%C4%85browska-and-anna-kowalska.html
https://www.britannica.com/biography/Maria-Dabrowska
https://www.kalisz.pl/en/tourists/monuments-and-attractions/people/maria-dabrowska,572
https://culture.pl/en/artist/maria-dabrowska
https://www.gbpkomorow.pl/patronka/maria-dabrowska
https://www.imdb.com/name/nm0239612/bio/
https://www.makingqueerhistory.com/articles/2020/3/17/maria-dbrowska
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
