Manuel Scorza (9 sentyabr 1928 – 27 noyabr 1983) - Perulu roman yazarı, şair və siyasi fəal. Ümumi məlumat O, “Redoble por Rancas” (Rancas Üçün Zərb, 1970) ilə başlayan və ümumilikdə “Sakit Müharibə” adlanan beş roman seriyası ilə tanınır. Scorza Peru indigenist (yerli xalqların həyatını təsvir edən) ədəbiyyatının ən mühüm nümayəndələrindən biridir və And dağlarındakı hinduların zülmə qarşı mübarizəsini sehrli realizm üslubu ilə təsvir etmişdir. Əsərləri 40-dan çox dilə tərcümə olunmuşdur. Həyatı Manuel Scorza 1928-ci il sentyabrın 9-da Perunun Lima şəhərində anadan olmuşdur. Atası Ernesto Scorza mexanik, anası Olga Torres isə evdar qadın idi; ailəsi aşağı orta təbəqədən idi. Uşaqlığında səhhətindəki problemlər (astma) səbəbindən 1935-ci ildə Huancavelica bölgəsinə, Acoria kəndinə köçmüşdür. Orada yerli hindularla yaxın ünsiyyətdə olmuş və bu təcrübələr sonradan əsərlərinə təsir etmişdir. İbtidai təhsilini Acoriada, orta təhsilini isə Limadakı “Leoncio Prado Hərbi Kolleci”ndə almışdır. 1945-ci ildə “San Marcos Milli Universiteti”nə daxil olmuş, lakin siyasi fəaliyyətləri səbəbindən təhsilini tamamlamamışdır. 1948-ci ildə Manuel Odría rejiminə qarşı “Amerika Xalq İnqilab Alyansı” (APRA) ilə əlaqəli fəaliyyətlərinə görə həbs edilmiş və sürgünə göndərilmişdir. Mexiko, Boliviya və Fransada sürgün həyatı yaşamış, 1958-ci ildə Odría rejiminin süqutundan sonra Peruya qayıtmışdır. Parisdə “École Normale Supérieure”də ispandili müəllim işləmiş və burada şeir yazmağa davam etmişdir. 1968-ci ildə yenidən sürgünə məruz qalaraq Parisə köçmüşdür. Scorza 1983-cü il noyabrın 27-də “Avianca 011” uçuşu ilə Madriddəki Barajas hava limanına yaxınlaşarkən qəzaya düşərək vəfat etmişdir; qəzada 181 sərnişin həlak olmuş, o cümlədən digər tanınmış Latın Amerikalı yazarlar – Jorge Ibargüengoitia və Ángel Rama da həyatını itirmişdir. Yaradıcılığı Scorza ədəbiyyata şeirlə başlamış, ilk kitabı “Actas de la remota lejanía” (Uzaq Məsafənin Sənədləri, 1949) polis tərəfindən müsadirə olunmuşdur. Sürgündə “Las imprecaciones” (Lənətlər, 1955) şeir toplusunu nəşr etdirmiş və bu əsər 1956-cı ildə “José Santos Chocano Milli Poeziya Mükafatı”nı qazanmışdır. 1970-ci ildə “Redoble por Rancas” ilə roman yazıçısı kimi şöhrət qazanmışdır. Bu əsər “Sakit Müharibə” seriyasının ilk kitabıdır və And dağlarındakı Rancas kəndində hinduların torpaqlarını ələ keçirən “Cerro de Pasco” şirkətinə qarşı mübarizəsini təsvir edir. Seriyanın digər romanları – “Historia de Garabombo el Invisible” (Qarabombonun Görünməz Tarixi, 1972), “El jinete insomne” (Yuxusuz Atlı, 1977), “Cantar de Agapito Robles” (Aqapito Roblesin Nəğməsi, 1977) və “La tumba del relámpago” (İldırımın Qəbri, 1979) – eyni mövzunu davam etdirir. Scorza-nın üslubu sosial realizmi And mifologiyası və sehrli elementlərlə birləşdirir; o, Ciro Alegría və José María Arguedas ilə yanaşı indigenist ədəbiyyatın zirvəsində dayanır. Əsərləri Manuel Scorza romanlar, şeirlər və esselər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Actas de la remota lejanía” – “Uzaq Məsafənin Sənədləri” (1949) – şeir toplusu. “Las imprecaciones” – “Lənətlər” (1955) – şeir toplusu. “Los adioses” – “Vidalar” (1959) – şeir toplusu. “Redoble por Rancas” – “Rancas Üçün Zərb” (1970) – roman. “Historia de Garabombo el Invisible” – “Qarabombonun Görünməz Tarixi” (1972) – roman. “El jinete insomne” – “Yuxusuz Atlı” (1977) – roman. “Cantar de Agapito Robles” – “Aqapito Roblesin Nəğməsi” (1977) – roman. “La tumba del relámpago” – “İldırımın Qəbri” (1979) – roman. “La danza inmóvil” – “Hərəkətsiz Rəqs” (1983) – roman. Mükafatlar və tanınma Scorza aşağıdakı mükafatları qazanmışdır: "Juegos Florales del IV Centenario" (1952) – Mexiko Milli Avtonom Universitetindən iki birinci yer. "José Santos Chocano Milli Poeziya Mükafatı" (1956) – “Las imprecaciones” üçün. Əsərləri dünya miqyasında tanınmış, xüsusilə “Sakit Müharibə” seriyası Latın Amerikası ədəbiyyatında klassikə çevrilmişdir. 1968-ci ildə “Populibros” nəşriyyatını idarə edərək Peru ədəbiyyatını kütlələrə çatdırmışdır. Şəxsi həyatı Scorza 1958-ci ildə Lydia Hoyle ilə evlənmiş, bu evlilikdən iki övladı – Manuel Eduardo (“Manuco”) və Ana María – olmuşdur. O, siyasi mübarizəsi ilə yanaşı şeir və roman yazmağa həsr olunmuşdur. Parisdə yaşadığı dövrdə sufi fəlsəfəsinə maraq göstərmiş və yerli xalqların hüquqlarını müdafiə etmişdir. Mirası Manuel Scorza Peru və Latın Amerikası ədəbiyyatında indigenist hərəkatın ən böyük simalarından biridir. Onun əsərləri yerli xalqların səsini qlobal miqyasda eşitdirmiş, imperializmə və sosial haqsızlığa qarşı mübarizəni vurğulamışdır. “Redoble por Rancas” və digər romanları Peru ədəbiyyatının zirvəsi kimi qiymətləndirilir.
https://www.britannica.com/biography/Manuel-Scorza
https://d-scholarship.pitt.edu/46786/
https://www.goodreads.com/book/show/9700380-la-vampata
https://en.wikipedia.org/wiki/Manuel_Scorza
https://d-scholarship.pitt.edu/46786/
https://www.upi.com/Archives/1983/11/27/Peruvian-writer-Manuel-Scorza-who-left-his-homeland-three/8470438757200/
https://www.poetrysoup.com/manuel_scorza
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
