Manta ray - Mobula cinsinə aid olan böyük ray növləri (əvvəllər Manta cinsi kimi ayrıca təsnif edilirdi). Ekologiya Manta rayları isti mülayim, subtropik və tropik sularında tapılır. Hər iki növ pelajikdir. M. birostris açıq okeanlarda tək və ya qruplar halında miqrasiya edir, M. alfredi isə daha çox sahilə yaxın və yaşayış məskunlaşır. Onlar filtrator qidalanır və üzərkən açıq ağızları ilə böyük miqdarda zooplankton toplayır. Lakin tədqiqatlar göstərir ki, onların qidasının böyük hissəsi (73%) mezopelajik mənbələrdən gəlir. Boğazlıq müddəti bir ildən çox çəkir və manta rayları canlı bala doğur. Manta rayları parazitlərdən təmizlənmək üçün təmizləmə stansiyalarını ziyarət edə bilər. Balinalar kimi, onlar da naməlum səbəblərdən suyun üzərinə tullanır (breach edir). Hər iki növ Beynəlxalq Təbiətin Mühafizəsi İttifaqı (IUCN) tərəfindən "həssas" statusunda siyahıya alınıb. Etimologiya "Manta" adı portuqal və ispan dillərində "mantel" (paltar və ya yorğan) mənasını verir və ənənəvi olaraq rayları tutmaq üçün istifadə edilən yorğan şəkilli tələyə istinad edir. Manta rayları buynuz şəkilli kefalik üzgəclərinə görə "şeytan balığı" kimi tanınır, çünki bu üzgəclər onlara "şər" görünüşü verir. Taksonomiya Manta rayları Myliobatiformes dəstəsinin üzvləridir, bu dəstəyə iynəli raylar və onların qohumları daxildir. Manta cinsi, qartal rayları ailəsi olan Myliobatidae ailəsinin bir hissəsidir və burada Mobula şeytan rayları ilə birlikdə Mobulinae yarımfəsiləsində qruplaşdırılır. 2018-ci ildə aparılan DNA və morfologiya təhlili göstərdi ki, Mobula cinsi manta raylarına nisbətən parafiletikdir; yəni Mobula cinsinin bəzi üzvləri Manta cinsinə digər Mobula üzvlərindən daha yaxındır və tədqiqatçılar Manta cinsini Mobula cinsinin kiçik sinonimi kimi qəbul etməyi tövsiyə edirlər. Manta rayları dibdə yaşayan iynəli raylardan təkamül edərək daha çox qanad şəkilli döş üzgəcləri inkişaf etdirmişdir. M. birostris hələ də quyruq dikəni şəklində iynəli qalıq saxlayır. Əksər rayların ağızları başın alt tərəfində yerləşir, manta raylarında isə ağız qabaqdadır. Çənələrin kənarları bir-birinə uyğunlaşır, şeytan raylarında isə ağız bağlandıqda alt çənə geriyə çəkilir. Manta rayları və şeytan rayları filtrator qidalanmağa uyğunlaşan yeganə ray növləridir. Manta raylarının dorsal yarıq şəkilli spiralları var, bu xüsusiyyətlərini şeytan balığı və Çili şeytan rayı ilə bölüşürlər. Növlər Manta raylarının elmi adlandırılması qarışıq bir tarixə malikdir, bu müddət ərzində həm cins (Ceratoptera, Bracioptilon, Daemomanta və Diabolicthys), həm də növlər (vampyrus, americana, johnii və hamiltoni kimi) üçün bir neçə ad istifadə edilmişdir. Nəticədə bütün bu adlar Manta birostris növünün sinonimi kimi qəbul edilmişdir. Manta cinsinin adı ilk dəfə 1829-cu ildə Yamaykalı həkim Edward Nathaniel Bancroft tərəfindən təqdim edilmişdir. Birostris xüsusi adı bəzi mənbələrə görə Johann Julius Walbaum (1792), digərlərinə görə isə Johann August Donndorff (1798) tərəfindən verilmişdir. Alfredi xüsusi adı ilk dəfə Avstraliyalı zooloq Gerard Krefft tərəfindən istifadə edilmişdir və manta rayı Şahzadə Alfredin şərəfinə adlandırılmışdır. 2009-cu ildə aparılan bir araşdırmada rəng, meristik dəyişikliklər, dikənlər, dermal dentikullar (dişə bənzər pulcuqlar) və dişlər kimi morfologiya fərqləri təhlil edilmişdir. Nəticədə iki fərqli növ müəyyən edilmişdir: Hind-Sakit okeanı və tropik Şərq Atlantikada tapılan daha kiçik M. alfredi və tropik, subtropik və isti mülayim okeanlarda yayılmış daha böyük M. birostris. Birincisi daha çox sahilə yaxın yaşayır, ikincisi isə daha çox okeanlarda miqrasiya edir. 2010-cu ildə Yaponiya ətrafında aparılan bir araşdırma M. birostris və M. alfredi arasındakı morfoloji və genetik fərqləri təsdiqlədi. Üçüncü mümkün növ, ilkin olaraq Manta sp. cf. birostris adlandırılan, ən azı 6 m (20 fut) enə qədər böyüyür və Karib daxil olmaqla tropik Qərb Atlantikada yaşayır.
https://www.fisheries.noaa.gov/species/giant-manta-ray
https://www.floridamuseum.ufl.edu/discover-fish/species-profiles/manta-birostris/
https://saveourseas.com/worldofsharks/manta-rays
https://oceana.org/marine-life/giant-manta-ray/
https://www.nationalgeographic.com/animals/fish/facts/manta-ray
https://www.discoverwildlife.com/animal-facts/fish/facts-about-manta-rays
https://www.barrierreef.org/the-reef/animals/manta-ray
https://mantarayadvocates.com/all-about-manta-rays/
https://www.fisheries.noaa.gov/feature-story/new-study-reveals-more-about-where-giant-manta-rays-go-and-why-0
https://oceana.org/blog/manta-ray-brainpower-blows-other-fish-out-water-10/
https://marinesanctuary.org/blog/sea-wonder-manta-ray/
https://dlnr.hawaii.gov/dar/11-2-23-protected-species-spotlight-manta-rays/
https://mantarayadvocates.com/manta-rays-fish-or-mammals/
https://www.britannica.com/animal/manta-ray
https://a-z-animals.com/animals/manta-ray/
https://www.originaldiving.com/blog/top-ten-manta-ray-facts
https://www.capeclasp.com/blogs/cape-clasp-blog/10-amazing-facts-about-manta-rays?srsltid=AfmBOoraltxGhwAacmvLXooulmxdPmMersnaFhpl7Vty9Ra-D86dQs_Z
https://marinesanctuary.org/blog/a-tale-of-best-buds-manta-rays-and-remoras/
https://myfwc.com/research/saltwater/sharks-rays/ray-species/giant-manta/
https://www.discovermagazine.com/planet-earth/just-how-big-is-a-manta-ray-and-are-they-dangerous
https://www.citrusreef.com/blogs/news/different-types-of-rays?srsltid=AfmBOoqbd5Qy6Ll3OCfm1dFtnp5GlzxZfm-Zri8mQfBd9zKsiUmu785K
https://www.bbc.co.uk/programmes/articles/5ZfrSSvxmvQLb1lKgK30rNY/giant-manta-ray
https://www.britannica.com/animal/Atlantic-manta
Tarix : 24 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
