Laysan sərçəsi (Telespiza cantans) - Şimal-Qərbi Havay adalarına endemik olan, Havay nektarqusu növü. Ümumi məlumat Bu, qalıq dörd sərçədimdikli Havay nektarqusundan biridir və daha kiçik olan Nihoa sərçəsi ilə yaxın qohumdur. Laysan sərçəsi, kəşf edildiyi zaman endemik olduğu Laysan adasının adını daşıyır. Sonradan bir neçə başqa atola da təqdim edilmişdir və tarixi yayılma sahəsinə bəzi əsas adalar da daxil idi. Təsvir Laysan sərçəsi iri dimdiyi olan böyük bir nektarquşudur. Erkək fərdlərin ümumi rəngi sarıdır, qarın hissəsi ağ, boyun hissəsi isə boz rəngdədir. Dişilər erkəklərdən daha solğun olur və qəhvəyi zolaqlara malikdir. Laysan sərçəsini təbiətdə digər quşlarla qarışdırmaq demək olar ki, mümkün deyil, çünki yaşadığı bir neçə adada yeganə oxuyan quş növüdür. Yayılması Laysan sərçəsi ilk kəşf edildiyi zaman Laysan adasının endemik sakinlərindən biri idi, eyni zamanda Laysan dəmirquşu (Porzana palmeri), Laysan nektarqusu (Himatione fraithii), Laysan ördəyi (Anas laysanensis) və Laysan milərquşu (Acrocephalus familiaris familiaris) ilə birlikdə yaşayırdı. Populyasiyalar bir neçə adaya təqdim edilmişdir, o cümlədən Pearl və Hermes atoluna, burada növ davam edir, və Midvey atoluna, burada siçovulların təqdim edilməsinə qədər yaşayırdı. Fosil qeydləri göstərir ki, bu sərçə bir zamanlar Havayda daha geniş yayılmışdır və hətta Oahu adasına qədər çatmışdır. Laysan adasındakı quşlar isə qalıq populyasiyanı təmsil edir. Davranış Laysan sərçəsi bitkilərdə yuva qurur və fincan şəklində yuvaya üç yumurta qoyur. Dişi fərd yumurtaları 16 gün müddətində qızdırır, erkək isə bu müddət ərzində dişini qidalandırır. Balalar üç həftə sonra yuvadan uçur və valideynləri tərəfindən daha üç həftə qidalandırılır. Laysan sərçəsi ümumilikdə toxumlar, kiçik həşəratlar, meyvələr, leş (dəniz quşları və Havay monax suitisinin) və dəniz quşlarının yumurtaları ilə qidalanır. Daha böyük dəniz quşlarının (məsələn, albatroslar və suqutanlar) yumurtalarını qıra bilməsələr də, onlardan qidalanırlar. Kiçik dəniz quşlarının, məsələn, ağ susüpürən (Gygis alba) və endemik Laysan ördəyinin (Anas laysanensis) yumurtalarını aktiv şəkildə yeyirlər. Qorunma statusu Laysan sərçəsi "IUCN Qırmızı Siyahısı"na görə "Həssas" kateqoriyasına daxil edilmişdir, çünki onun yayılma sahəsi çox məhduddur və hava şəraitinin ekstremallığına qarşı həssasdır. Havay ştatı və ABŞ hökuməti tərəfindən "təhlükə altında" olan növ kimi qəbul edilir. Laysan adasında ev dovşanlarının təqdim edilməsinin məhv edici təsirlərindən (Laysan milərquşu, nektarquşu və dəmirquşundan fərqli olaraq) leş və dəniz quşlarının yumurtaları ilə qidalanaraq sağ qalıb. Lakin bu, onların populyasiyasını 100-dən az fərdə qədər azaltdı və genetik müxtəliflikdə azalmaya səbəb oldu, bu da növün məhv olma riskini artırdı. Digər adalarda yaranan populyasiyalar da heterozigotluq itkisinə məruz qaldı, bu da populyasiyalarda zərərli resessiv allellərin yığılmasına səbəb ola bilər. Laysan hazırda "Havay Adaları Milli Vəhşi Təbiət Qoruğu"nun bir hissəsidir. Populyasiya sabit hesab olunur və ən böyük təhlükə idarəolunmaz iqlim dəyişikliyidir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Laysan_finch
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/laysan-finch-telespiza-cantans
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=AFEB17B8D7A71823
https://ebird.org/species/layfin
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=AFEB17B8D7A71823
https://www.inaturalist.org/taxa/9829-Telespiza-cantans
https://dlnr.hawaii.gov/wildlife/birds/laysan-finch/
Tarix : 5 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
