Kvant interneti - Yeni ünsiyyət dövrü Kvant interneti, kvant mexanikasının prinsiplərinə əsaslanan inqilabi bir konsepsiya kimi, məlumatın şəbəkələr üzərindən ötürülməsi və təhlükəsizliyini əsaslı şəkildə dəyişdirə bilər. Bu fenomen, ünsiyyət və hesablamalar üçün yeni imkanlar yaradır. Kvant internetinin əsas prinsipləri Superpozisiya: Klassik bitlər yalnız 0 və ya 1 ola bilər, lakin kvant bitləri (kubitlər) eyni anda həm 0, həm də 1 ola bilər. Bu fenomen, kvant şəbəkələrinə eyni anda çox daha çox məlumat saxlamağa imkan verir. Qarışıq vəziyyət (Entanglement): Kvant qarışığı, kubitlərin bir-biri ilə əlaqələndiyi bir fenomenə aiddir. İki kubit qarışıq vəziyyətə gəldikdə, biri dəyişdikdə digəri də dərhal dəyişir. Bu xüsusiyyət təhlükəsiz ünsiyyət üçün əsasdır. Kvant tunelləmə: Kvant parçaları bəzən fiziki maneələri keçə bilir. Bu xüsusiyyət, hələ ki kvant şəbəkələrində tam tədqiq edilməsə də, kvant internetinin daha inkişaf etmiş versiyalarında faydalı ola bilər. Kvant internetinin üstünlükləri Qırılmaz təhlükəsizlik: Kvant internetinin ən ümidverici xüsusiyyətlərindən biri onun qırılmaz təhlükəsizliyidir. Kvant şifrələmə, xüsusən Kvant Açar Paylaşımı (QKD), məlumatın ötürülməsində hər hansı bir müdaxilə və ya kiber hücum cəhdi olarsa, kvant vəziyyətinin pozulmasına səbəb ola bilər və bu, əlaqə tərəflərinə dərhal xəbər verir. Klassik şifrələmə üsullarına qarşı isə kvant şifrələmə üsulları daha təhlükəsizdir. Yüksək sürətli məlumat ötürülməsi: Kvant şəbəkələri məlumatı çox daha sürətli və geniş bant genişliyi ilə ötürə bilər. Kubitlər superpozisiya və qarışıq vəziyyətlərdən istifadə edərək məlumatı daha effektiv şəkildə ötürür. Paylanmış hesablama: Kvant şəbəkələri dünya üzrə paylanmış hesablama resursları təmin edərək daha mürəkkəb məsələləri daha sürətli həll etməyə imkan verəcəkdir. Bu, xüsusilə superkompüterlərin imkanlarını aşan mürəkkəb problemlərin həllində faydalı ola bilər. Uzaq məsafəli ünsiyyət: Kvant qarışığı sayəsində, məlumat uzun məsafələrə ötürülərkən məlumatın bütövlüyü itmir. Bu, dünya üzərində real vaxtda ünsiyyət qurmağa imkan verəcək. Kvant internetinin tətbiqi Təhlükəsiz ünsiyyət: Kvant şifrələmə sayəsində, maliyyə əməliyyatları, dövlət sənədləri və şəxsi məlumatlar ən yüksək səviyyədə qorunacaq. Bu, məlumatların təhlükəsizliyini təmin edəcək. Kvant hesablama şəbəkələri: Kvant interneti kvant kompüterlərini birləşdirərək çox mürəkkəb problemləri həll etməyə imkan verəcək. Bu, dərman istehsalı, iqlim modelləşdirməsi və süni intellekt sahələrində böyük irəliləyişlərə səbəb ola bilər. Kvant telepatiyası: Kvant şəbəkələri gələcəkdə kvant telepatiyasını mümkün edə bilər. Bu, kvant vəziyyətlərinin fiziki hərəkət etmədən bir yerdən digər yerə ötürülməsini nəzərdə tutur və məlumat ötürülməsini anında həyata keçirə bilər. Kvant IoT (Internet of Things): Kvant IoT cihazları kvant interneti vasitəsilə əlaqələndirilərək çox mürəkkəb hesablama işlərini müstəqil şəkildə yerinə yetirə bilər. Kvant internetinin çətinlikləri Texnoloji maneələr: Kvant şəbəkələrinin qurulması mühüm çətinliklərə malikdir. Xüsusilə, kvant təkrarlayıcılar və kvant relsimləri kimi texnologiyalar uzun məsafəli kvant əlaqələrini təmin etmək üçün vacibdir. Kubitlər son dərəcə həssasdır və bu da məlumatın ötürülməsində səhvlərə səbəb ola bilər. İnfrastruktur tələbləri: Kvant interneti üçün yeni bir infrastruktur tələb olunur. Kvant şəbəkələrini idarə edə bilən kvant marşrutlaşdırıcıları və kvant təkrarlayıcıları inkişaf etdirilməlidir. Ölçək böyüklüyü: Kiçik miqyaslı kvant şəbəkələrinin uğurlu şəkildə işləndiyi hal mövcuddur, lakin dünya miqyasında istifadə üçün genişlənmək hələ mümkün olmamışdır. Kvant vəziyyətlərinin uzadılması və məlumat ötürülməsi bu miqyasa uyğunlaşdırılmalıdır. Mənbə və resurslar: Kvant texnologiyalarının inkişafı və tələb olunan infrastrukturlar çox baha başa gəlir. Bu, qısa müddət ərzində daha yüksək xərclər yarada bilər. Kvant internetinin hazırkı vəziyyəti və gələcəyi Kvant interneti sahəsində araşdırmalar hələ ilkin mərhələlərdədir, amma bu sahədə əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edilmişdir. Dünyanın bir çox ölkəsi, xüsusilə Çin, kvant əlaqələrini daha da inkişaf etdirmək üçün mühüm addımlar atmışdır. Məsələn, Çin Micius adlı kvant rabitə peykini həyata keçirmişdir ki, bu da uzaq məsafəli kvant əlaqələrinin tədqiqi üçün önəmli bir addımdır. ABŞ və Avropa da kvant internetinin inkişafını dəstəkləyən layihələr həyata keçirirlər. 2020-ci ildə ABŞ Kvant İnterneti Blueprintini dərc etmiş və bu sahədə inkişaf üçün bir yol xəritəsi təqdim etmişdir. Bir çox ölkə artıq Kvant Açar Paylaşımı (QKD) şəbəkələrini qlobal rabitə infrastrukturuna inteqrasiya etmək üzrə işlər aparır. Kvant İnterneti rəqəmsal dünyamızda inqilabi dəyişikliklərə səbəb olacaq bir texnologiyadır. Bu, təhlükəsizliyi, sürəti və səmərəliliyi yeni zirvələrə qaldıracaq, şəbəkə əlaqələrinin gələcəyini yenidən formalaşdıracaq. Bu texnologiya hələ inkişaf etməkdə olsa da, gələcəkdə kvant internetinin həyatımızın ayrılmaz hissəsi olacağı gözlənilir. Kvant şəbəkələrinin geniş miqyasda istifadəyə verilməsi üçün texnoloji və iqtisadi çətinliklər aradan qaldırılmalıdır, lakin kvant interneti növbəti şəbəkə inqilabının təməlini qoyacaq.
https://www.ens.az/az/internetin-daha-tehlukesiz-novu-yaradilir-kvant-interneti
https://vetennamine.az/kvant-internet-rabite-ve-tehlukesizlikde-oyun-deyisikliyi/
https://ica.az/kvant-interneti-ucun-ilk-protokol-yaradilib/
https://sonxeber.az/140448/kvant-internet-yaratmagin-yolu-tapildi-alimlerden-yeni-icad
https://news.milli.az/interest/780109.html
https://physicsworld.com/a/is-the-quantum-internet-finally-here/
https://evrimagaci.org/kuantum-internet-nedir-bilim-devrim-niteligindeki-yeni-nesil-kuantum-internet-ruyasini-gercek-kilabilir-mi-9029?srsltid=AfmBOopNxzg-1entQxjlpmNdCYsKE0sBQk5dSJGeFYNLJQ1UrkyeZ2uA
https://turk.net/blog/kuantum-internet-teknolojisi/
https://www.indyturk.com/node/349086/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/kuantum-internet-ile-hayat%C4%B1m%C4%B1z-de%C4%9Fi%C5%9Fecek
https://biomedya.com/quantum-internet
https://www.indyturk.com/node/723266/bi%CC%87li%CC%87m/kuantum-internet-at%C4%B1l%C4%B1m%C4%B1-en-uzun-mesafeye-ula%C5%9F%C4%B1ld%C4%B1
https://bilscience.com/kuantum-internet-yeni-nesil-iletisimin-temelleri-ve-gelecegi/
Tarix : 30 noyabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
