Koats xəstəliyi - Gözün retina (şəbəkə qatı) bölgəsində anormal damar inkişafı və qan sızmasının meydana gəldiyi nadir xəstəlik. Bu xəstəliyə əsasən uşaqlarda və gənclərdə rast gəlinir. Koats xəstəliyi erkən aşkarlanmadığı və müalicə edilmədiyi təqdirdə ciddi görmə problemlərinə, hətta gözün itirilməsinə səbəb ola bilər. Bu xəstəlik, əsasən bir gözdə meydana gəlir və hər bir yaşda fərqli klinik gedişata malik ola bilər. Koats xəstəliyi 1908-ci ildə şotlandiyalı oftalmoloq George Coats tərəfindən təsvir edilmişdir. Coats, xəstəliyi ilk dəfə tədqiq edərkən, gözün retina (şəbəkə qatı) bölgəsində damarların anormal inkişafını və qan sızmalarını müşahidə etmişdi. Xəstəlik bu səbəbdən onun adı ilə adlandırılmışdır. George Coats 20-ci əsrin əvvəllərində göz xəstəlikləri üzərində tədqiqatlar aparan məşhur bir oftalmoloq idi. O, Koats xəstəliyini və onun göz sağlamlığına təsirini ilk dəfə təsvir etdikdən sonra, bu xəstəlik dünya miqyasında onun adı ilə tanınmağa başladı. Həkimin apardığı araşdırmalar nəticəsində, Koats xəstəliyinin özünəməxsus xüsusiyyətləri və əlamətləri daha geniş şəkildə tanındı və müasir oftalmologiyanın bir parçası oldu. Əlamətləri 1. Görmədə bulanıqlıq: Xəstəliyin başlanğıc mərhələlərində görmə bulanıqlığı müşahidə oluna bilər. Bu, retinadakı qanaxmalar və damarların anormal inkişafı nəticəsində baş verir. 2. Göz içində qanaxmalar: Koats xəstəliyi olan şəxslərdə gözün daxilində qanamalar və qan sızmaları baş verə bilər. Bu qanamalar gözün müxtəlif hissələrində müşahidə oluna bilər. 3. Yağ yığılması: Retinada yağ yığılması da Koats xəstəliyinin əlamətlərindəndir. Bu vəziyyət gözün ağrısız şəkildə şişməsinə səbəb olur. 4. Şişkinlik və ağrısız göz şişmə: Xəstəlik, gözün şişməsinə səbəb ola bilər. Lakin, şişkinlik əksər hallarda ağrısız olur. Bunlar, Koats xəstəliyinin əsas əlamətləridir və əksər hallarda bu əlamətlər yalnız bir gözdə müşahidə olunur. Bu səbəbdən, xəstəlik erkən aşkar edilmədikdə görmə itkisi və gözün tam itirilməsi riski yaranır. Səbəbləri Koats xəstəliyinin dəqiq səbəbləri hələ də tam olaraq aydınlaşdırılmayıb. Bununla belə, bəzi alimlər və tədqiqatçılar xəstəliyin gözün damarlarının inkişafı ilə əlaqəli olduğunu bildirirlər. Koats xəstəliyində, retina damarları anormal şəkildə inkişaf edir və bu damarlar qan sızmasına səbəb olur. Bu qan sızması retina və digər göz strukturlarına ziyan vuraraq, görmə itkisinə və digər ağır nəticələrə yol açır. Həmçinin, Koats xəstəliyi genetik faktorlardan təsirlənə bilər. Araşdırmalar göstərir ki, Koats xəstəliyi irsi olaraq da ötürülə bilər. Lakin, bu xəstəlik irsi olaraq keçməsə də, əksər hallarda sporadik (təkrarlanmayan) bir şəkildə inkişaf edir. Yəni, xəstəlik konkret bir irsi keçiş göstərmir və ümumiyyətlə heç bir ailə tarixçəsi yoxdur. Diaqnozu Koats xəstəliyinin diaqnozu erkən mərhələlərdə çox vacibdir. Çünki xəstəliyin ilk mərhələlərində görmə itkisi çox yavaş inkişaf edir və xəstəlik yalnız bir gözdə müşahidə olunur. Diaqnoz qoymaq üçün, göz həkimi bir neçə fərqli testdən istifadə edir: 1. Fiziki müayinə: Əvvəlcə həkim gözün fiziki müayinəsini aparır. Gözün fundusunun (retina və digər daxili strukturlar) diqqətlə araşdırılması vacibdir. Oftalmoskop vasitəsilə gözün içi müayinə edilir, burada qanaxmalar və anormal damarlar müşahidə olunur. 2. Flüoressein angiografiyası: Bu test, retina damarlarının vəziyyətini öyrənmək üçün istifadə edilir. Flüoressein maddəsi damarlar vasitəsilə axır və bu, gözün içindəki damarları işıqlandırır. Bu üsul, qanaxmaların və damar problemlərinin aydınlaşdırılmasına kömək edir. 3. Optik koherent tomoqrafiya (OCT): Bu müasir görüntüləmə üsulu, retinanın təbəqələrini detallı şəkildə göstərir və damarların anormal inkişafını aşkar etməyə kömək edir. Müalicəsi 1. Lazer müalicəsi: Lazer müalicəsi, şəbəkə qatındaki anormal damarları bağlamaq və qan sızmasının qarşısını almaq məqsədilə istifadə olunur. Bu metodun effektivliyi, xəstəliyin erkən mərhələlərində daha yüksəkdir. 2. Kriyoterapiya: Kriyoterapiya, gözün retinasına dondurulmuş maddələrin tətbiq edilməsi ilə həyata keçirilir. Bu, anormal damarları hədəf alaraq, onların inkişafını dayandırmağa kömək edir. 3. Dərmanla müalicə: Koats xəstəliyinin bəzi hallarda, gözdəki iltihabı azaltmaq və damarların müalicə olunmasına kömək etmək üçün dərman müalicəsindən istifadə edilir. 4. Cərrahi müdaxilə: Əgər xəstəlik irəliləyib və görmə itkisinə səbəb olmuşsa, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Bəzi hallarda gözün çıxarılması və ya başqa cərrahi yanaşmalar lazım ola bilər. Koats xəstəliyinin müalicəsi erkən başlanarsa, görmənin bərpası mümkündür. Lakin, xəstəlik irəlilədikdə və görmə itkisi ciddi olduqda, müalicə yalnız gözün sağlamlığını qorumağa yönəlmiş olur.
https://evrimagaci.org/coats-hastaligi-nedir-erken-teshisi-neden-onemlidir-18222?srsltid=AfmBOor3fRJrhVvgfdEaerLk0u6sxCQIqWXGxf9nGOEpgfoVE0VWRwmW
https://nuracar.com.tr/coats-hastaligi/
https://retinavitreus.dergisi.org/pdf.php?l=en&id=1233
https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-coats-hastaligi-60737.html
https://med-portal.az/goz-xestelikleri/koats-xesteliyi/
https://oftalmologiya.az/journal/articles/2019/30/86-92.pdf
Tarix : 2 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
