Kessler sindromu, kosmosda orbitdəki obyektlərin sayının artmasının öz-özünə davam edən bir prosesi başladığı nəzəri bir hadisəni ifadə edir. Bu sindrom, orbitdəki obyektlər arasında toqquşmaların daha çox dağıntıya səbəb olması və bu dağıntıların yeni toqquşmalara yol açması nəticəsində meydana gələn bir “zəncirvari reaksiya”dır. Tarix Bu termin 1978-ci ildə NASA alimlərindən Donald J. Kessler tərəfindən təklif edilmişdir. O, kosmosda nəzarətsiz artan dağıntıların bir nöqtədə orbitin artıq istifadəyə yararsız hala gəlməsinə səbəb ola biləcəyini bildirmişdir. Təsiri Əgər Kessler sindromu reallaşarsa, Yer ətrafında təhlükəsiz orbit zolaqları qalmaz və peyklərin, kosmik stansiyaların, hətta kosmos missiyalarının həyata keçirilməsi çətin və təhlükəli hala gələ bilər. Ən pis ssenaridə kosmos fəaliyyətləri uzun müddət dayandırıla bilər. Bu sindrom, kosmosda orbitlərin təmizlənməsi və dağıntıların idarə edilməsi ilə bağlı yeni texnologiyaların inkişafını vacib edir. Kessler sindromu kosmosda insan fəaliyyəti nəticəsində meydana gələn orbit zibilinin (peyklər, raket hissələri, və digər kosmik obyektlərin qalıqları) müəyyən bir həddə çatdıqda zəncirvari bir reaksiyaya səbəb olacağı vəziyyəti təsvir edir. Bu reaksiya, kosmosdakı qalıqların bir-biri ilə toqquşaraq daha çox qırıntı yaratması ilə nəticələnir və bu proses öz-özünə davam edir. Bu sindrom aşağıdakı ssenari ilə başa düşülə bilər: 1. Toqquşma: İki böyük obyekt bir-biri ilə toqquşur, bu isə minlərlə yeni, kiçik ölçülü dağıntı yaradır. 2. Artan dağıntı: Yaranan dağıntılar orbitdə yüksək sürətlə hərəkət edir və digər obyektlərə çırpılır. 3. Zəncirvari reaksiya: Daha çox obyekt zədələnir və orbitdə təhlükəsizlik sürətlə azalır. Fəsadlar: • Kosmik missiyalara təhlükə: Bu sindrom baş verərsə, Yer orbitində yeni peyklər yerləşdirmək və ya mövcud kosmik infrastrukturdan istifadə etmək təhlükəli və çətin olacaq. • Rabitə problemləri: Əsas rabitə peyklərinin zədələnməsi ilə qlobal internet, televiziya və GPS xidmətləri ciddi şəkildə təsirlənə bilər. • Kosmosun itirilməsi: Uzun müddətdə orbitlər kosmik fəaliyyət üçün tamamilə istifadəyə yararsız hala gələ bilər. Bu problem, kosmosun davamlı idarə olunması və təmizlənməsi məsələsini daha aktual edir. Hal-hazırda bir çox ölkə və təşkilat orbitdəki zibilin idarə olunması və təmizlənməsi üçün texnologiyalar üzərində çalışır, məsələn: • Orbit təmizləyici texnologiyalar (robotik tutucular, lazerlə dağıtma sistemləri). • Kosmik zibilləri azaldan dizaynlar (peyklərin öz-özünə orbitdən çıxarılması).
https://www.techtarget.com/whatis/definition/Kessler-Syndrome
https://www.britannica.com/topic/Kessler-syndrome
https://www.space.com/kessler-syndrome-space-debris
https://www.esa.int/Enabling_Support/Space_Engineering_Technology/The_Kessler_Effect_and_how_to_stop_it
https://www.hindustantimes.com/world-news/us-news/what-is-kessler-syndrome-the-growing-threat-of-space-junk-and-collisions-101735332962921-amp.html
Tarix : 11 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
