Kapuçin meymunu (Cebus capucinus) - Yeni dünya meymunlarının ən ağıllı və çevik növlərindən biri. Onlar əsasən Mərkəzi və Cənubi Amerikanın tropik meşələrində yaşayır. Adlarını kapuçin rahiblərinin qəhvəyi baş geyimlərinə bənzəyən tüklərindən alıblar. Bu meymunlar xüsusilə öyrənmə və problemləri həll etmə qabiliyyətləri ilə tanınır və bəzən laboratoriya tədqiqatlarında istifadə olunurlar. Fiziki xüsusiyyətləri Kapuçin meymunlarının bədən uzunluğu 30-45 sm arasında dəyişir, quyruqları isə bədənləri qədər uzun olur və əsasən tarazlıq və tutmaq üçün istifadə edilir. Onların çəkisi 1,5-4 kq arasında dəyişir. Açıq rəngli üzləri və qara, qəhvəyi və ağ tükləri ilə tanınırlar. Kapuçinlər güclü və tutucu quyruqları sayəsində ağaclar arasında rahat hərəkət edə bilirlər. Gözləri iri və ifadəlidir, görmə qabiliyyətləri yüksəkdir. Barmaqları və dırnaqları yaxşı inkişaf etmişdir, bu da alət istifadəsinə imkan yaradır. Digər primatlardan fərqli olaraq, bu meymunlar həm əllərindən, həm də quyruqlarından çox məharətlə istifadə edirlər. Davranış və qidalanma Kapuçin meymunları sosial canlılardır və adətən 10-40 fərddən ibarət qruplarda yaşayırlar. Onlar ağıllı və öyrənməyə meyilli olduqları üçün müxtəlif alətləri istifadə edə bilirlər. Məsələn, sərt qozları qırmaq üçün daşlardan və budaqlardan istifadə edirlər. Onların sosial strukturları olduqca mürəkkəbdir və liderlik əsasən dominant dişi və ya erkək tərəfindən həyata keçirilir. Qidalanmaları olduqca müxtəlifdir. Onlar əsasən meyvələr, toxumlar, kiçik həşəratlar, yumurtalar və kiçik onurğasızlarla qidalanırlar. Həmçinin, bəzən kiçik kərtənkələlər, qurbağalar və quş yumurtaları da yeyirlər. Kapuçin meymunları qida tapmaq üçün çox ağıllı və strategiya qurmaq qabiliyyətinə malikdirlər. Qida seçimləri meşənin sağlamlığında mühüm rol oynayır, çünki toxumların yayılmasına kömək edirlər. Yaşayış mühiti və yayılma sahəsi Kapuçin meymunları əsasən Hondurasdan Argentinaya qədər geniş bir ərazidə rast gəlinir. Onlar həm quru tropik meşələrdə, həm də yağış meşələrində yaşaya bilirlər. Əsasən ağacların yuxarı hissəsində yaşayaraq təhlükələrdən uzaq qalmağa çalışırlar. Bəzi növləri yarı quru və ya bataqlıq bölgələrdə də rast gəlinir. Yaşayış yerləri onların qida və təhlükəsizlik üçün ehtiyaclarına görə dəyişir. Nəslin davamı və təhlükələr Kapuçin meymunları hazırda təbiətdə müəyyən təhlükələrlə üzləşirlər. Onların əsas düşməni meşələrin qırılması və qanunsuz ovçuluqdur. Eyni zamanda, bir çox insan tərəfindən ev heyvanı kimi saxlanıldığı üçün təbiətdən götürülməsi populyasiyalarına mənfi təsir göstərir. Xüsusilə turizm və qeyri-qanuni heyvan ticarəti onların sayına ciddi təsir edir. Bir çox kapuçin meymunu zooparklarda və tədqiqat laboratoriyalarında saxlanılır, bu da onların təbii mühitdən uzaqlaşmasına səbəb olur. İqlim dəyişikliyi də bu meymunların yaşayış mühitinə təsir göstərir. Qida mənbələrinin azalması və su ehtiyatlarının tükənməsi onların sağ qalma şanslarını azaldır. Bəzi qoruma proqramları, məsələn, qoruq sahələrinin genişləndirilməsi və ovlanmanın məhdudlaşdırılması kimi tədbirlər görülür. İnsanlarla əlaqəsi Kapuçin meymunları insanlarla tez-tez qarşılıqlı əlaqədə olur. Bəzi yerlərdə insanlar onlardan ev heyvanı kimi istifadə edirlər. Bundan əlavə, filmlər və televiziya proqramlarında ağıllı və əyləncəli olmaları səbəbilə məşhurlaşmışlar. Lakin onları ev heyvanı kimi saxlamaq onların təbii yaşayış mühitinə və populyasiyasına mənfi təsir edir. Bəzi tədqiqatçılar kapuçin meymunlarının zəkasını və öyrənmə qabiliyyətini araşdıraraq insan beyni və davranışı haqqında məlumat əldə etməyə çalışırlar. Bu meymunlar problem həll etmə qabiliyyətləri və əməkdaşlıq etmək bacarıqları ilə seçilir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Beyaz_y%C3%BCzl%C3%BC_kapu%C3%A7in
https://species.wikimedia.org/wiki/Cebus_capucinus
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kapu%C3%A7in_maymunu
https://commons.wikimedia.org/wiki/Cebus_capucinus
https://bianet.org/yazi/panama-daki-kapucin-maymunlari-tas-devrine-girdi-199544
https://en.wikipedia.org/wiki/Colombian_white-faced_capuchin
https://www.inaturalist.org/taxa/43432-Cebus-capucinus
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
