Jozef Ignacy Kraszewski (28 iyul 1812 – 19 mart 1887) - Polşalı roman yazarı, jurnalist, tarixçi və ictimai xadim. Ümumi məlumat O, “Stara baśń” (Qədim Nağıl, 1876) və “Hrabina Cosel” (Kontes Kozel, 1874) kimi əsərləri ilə tanınır. Kraszewski Polşa ədəbiyyatında ən məhsuldar müəlliflərdən biri kimi qəbul edilir; 200-dən çox roman, yüzlərlə hekayə və esse yazmışdır. Onun tarixi romanları Polşa-Litva Birliyinin keçmişini canlandıraraq milli şüurun oyanışına töhfə vermişdir. Həyatı Jozef Ignacy Kraszewski 1812-ci il iyulun 28-də Varşavada, o dövrdə Rusiya İmperiyasına aid olan Polşa Krallığında anadan olmuşdur. Atası Jan Kraszewski zadəgan və torpaq sahibi, anası Zofia Malska evdar qadın idi. Ailəsi Volın bölgəsinə köçdükdən sonra Kraszewski uşaqlığını Romanów kəndində keçirmişdir. 1829-cu ildə Vilnüs Universitetində tibb və ədəbiyyat təhsilinə başlamış, lakin 1830-cu il Noyabr üsyanında iştirak etdiyinə görə həbs olunmuş və təhsili yarımçıq qalmışdır. 1831-ci ildə azad edildikdən sonra Volın və Ukraynada torpaq idarəçisi kimi çalışmışdır. 1838-ci ildə Marianna Raczyńska ilə evlənmiş, bu evlilikdən dörd övladı – Konstancja, Jan, Franciszek və Maria – olmuşdur. 1863-cü il Yanvar üsyanından sonra Rusiya hakimiyyətindən qaçaraq Drezdenə (Saksoniya) sürgün edilmiş, ömrünün sonuna qədər burada yaşamışdır. Kraszewski 1887-ci il martın 19-da Cenevrədə (İsveçrə) ağciyər iltihabından vəfat etmiş və Krakovdakı “Skałka Kilsəsi”nə dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Kraszewski ədəbiyyata “Pan Walery” (Cənab Valeri, 1831) romanı ilə başlamış, lakin ilk böyük uğurunu “Pozar miasta” (Şəhərin Yanğını, 1840) ilə qazanmışdır. Onun ən məşhur əsərləri tarixi romanlardır; “Stara baśń” Polşa tarixinin mifik dövrlərini, “Hrabina Cosel” isə Saksoniya kralı Avqust II-nin sevgilisi Anna Konstanciya Kozelin həyatını təsvir edir. “Jermak” (1871) Rusiyanın Sibiri fəth etməsini, “Brühl” (1875) isə XVIII əsr Polşa siyasətini işıqlandırır. Kraszewski həmçinin “Kurier Wileński” və “Gazeta Codzienna” kimi qəzetlərdə redaktorluq etmiş, sosial və mədəni mövzularda esselər yazmışdır. Onun üslubu romantizm və realizmin qarışığıdır, tarixi dəqiqlik və canlı təsvirlərlə zəngindir. Əsərləri Jozef Ignacy Kraszewski yüzlərlə əsər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Pan Walery” – “Cənab Valeri” (1831) – roman. “Stara baśń” – “Qədim Nağıl” (1876) – roman. “Hrabina Cosel” – “Kontes Kozel” (1874) – roman. “Brühl” – “Brühl” (1875) – roman. “Jermak” – “Yermak” (1871) – roman. “Dziad i baba” – “Dədə və Nənə” (1845) – qısa hekayə. “Ulana” – “Ulana” (1842) – roman. “Bezimienny” – “Adsız” (1855) – roman. Mükafatlar və tanınma Kraszewski həyatı boyu rəsmi mükafat almamışdır, çünki sürgündə yaşadığı dövrdə Polşa Rusiya və Prussiya hakimiyyəti altında idi. Lakin onun töhfələri sonradan yüksək qiymətləndirilmişdir: "Polşa Ədəbiyyat Akademiyasının Fəxri Üzvü" (1872, ölümündən sonra təsdiqlənmiş). "Józef Ignacy Kraszewski Muzeyi" (1967) – Drezdendə açılmışdır. “Stara baśń” və “Hrabina Cosel” XX əsrdə Polşa kinosunda ekranlaşdırılmışdır. Onun əsərləri çex, rus, alman və digər dillərə tərcümə olunmuşdur. Şəxsi həyatı Kraszewski 1838-ci ildə Marianna Raczynska ilə evlənmiş və ailəsi ilə Volında sakit həyat sürmüşdür. O, Polşa və Litva tarixinə dərin maraq göstərmiş, geniş kitabxana toplamışdır. Sürgündə olduğu Drezdendə Polşa diasporasının fəal üzvü olmuş, lakin maddi çətinliklərlə üzləşmişdir. Kraszewski həm də rəssamlıqla məşğul olmuş, bir neçə akvarel əsər qoymuşdur. Mirası Jozef Ignacy Kraszewski Polşa ədəbiyyatında tarixi roman janrının banisi kimi tanınır. Onun əsərləri Polşa-Litva Birliyinin tarixini canlandıraraq XIX əsrdə milli şüurun güclənməsinə kömək etmişdir. Məhsuldarlığı və çoxşaxəli yaradıcılığı ilə Polşa romantizminin zirvəsində dayanır, əsərləri bu gün də oxucular tərəfindən sevilir.
https://www.britannica.com/biography/Jozef-Ignacy-Kraszewski
https://culture.pl/en/artist/jozef-ignacy-kraszewski
https://www.goodreads.com/author/list/840952.J_zef_Ignacy_Kraszewski
https://en.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Ignacy_Kraszewski
https://culture.pl/pl/tworca/jozef-ignacy-kraszewski
https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:J%C3%B3zef_Ignacy_Kraszewski
https://dzieje.pl/postacie/jozef-ignacy-kraszewski-1812-1887
https://kraszewski-dresden.de/en/whats-on/exhibitions/jozef-ignacy-kraszewski-1812-1887
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
