Jose Lezama Lima (1910–1976) - Kuba yazıçısı, şairi və ədəbiyyat nəzəriyyəçisi idi. O, Latın Amerikası ədəbiyyatında ən mürəkkəb və təsirli fiqurlardan biri hesab olunur. Onun ən məşhur əsəri "Paradiso" (1966) adlı avtobioqrafik romanıdır ki, bu da Kuba və dünya ədəbiyyatında kult statusu qazanıb. Lezama Lima özünəməxsus, sıx metaforalarla zəngin üslubu ilə tanınırdı. O, poeziyada, esselərində və romanlarında barokko təsvirlərdən, simvolizmdən və mürəkkəb sintaktik quruluşlardan istifadə edirdi. Onun poetik və nəzəri baxışları Latın Amerikası modernizminə böyük təsir göstərmişdir. Kubanın siyasi rejimi ilə münasibətləri gərgin olsa da, Lezama Lima ölkəsini heç vaxt tərk etmədi və ölümünə qədər Havanada yaşadı. O, Kuba mədəniyyətinin ən önəmli intellektual simalarından biri sayılır. Erkən həyatı və təhsili Jose Lezama Lima 19 dekabr 1910-cu ildə Kubanın Havana şəhərində anadan olub. Onun atası hərbçi idi və Lezama Lima hələ uşaq ikən vəfat etdi. O, uşaqlığını əsasən anası və bacıları ilə birlikdə keçirdi. Lezama Lima gənc yaşlarından ədəbiyyata maraq göstərmiş və klassik Avropa və Latın Amerikası ədəbiyyatını dərindən öyrənmişdi. O, Havana Universitetində hüquq təhsili alsa da, hüquq sahəsində işləmək əvəzinə özünü ədəbiyyata və yazıçılığa həsr etdi. Təhsil illərində şeir və esselər yazmağa başladı və 1930-cu illərdə Kuba ədəbi dairələrində tanınmağa başladı. Ədəbi fəaliyyəti və üslubu Jose Lezama Lima Latın Amerikası ədəbiyyatında barokko üslubunun ən görkəmli nümayəndələrindən biri hesab olunur. Onun yazıları mürəkkəb metaforalar, sıx simvolizm və dərin fəlsəfi yanaşmalarla zəngindir. Lezama Lima poeziyasında və nəsrində mistisizm, tarix, fəlsəfə, din və mədəniyyət kimi mövzulara toxunurdu. O, yazılarında Qərb və Latın Amerikası mədəniyyətlərini sintez etməyə çalışırdı. Onun dil və üslub baxımından mürəkkəb olması, bəzi tənqidçilər tərəfindən çətin oxunaqlı hesab edilsə də, Latın Amerikası modernizminin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Lezama Lima ədəbiyyat nəzəriyyəsində də dərin iz buraxmışdır. O, öz fikirlərini müxtəlif esselərində və məqalələrində ifadə etmiş, Latın Amerikası mədəniyyətinin unikallığını vurğulamışdır. Ən önəmli əsərləri Lezama Lima həm poeziya, həm də nəsr yazmışdır. Onun ən məşhur əsərləri bunlardır: "Paradiso" (1966) – Lezama Lima-nın ən məşhur romanıdır. Avtobioqrafik elementlərlə zəngin olan bu əsər barokko üslubunda yazılmış və mürəkkəb dil strukturlarına malikdir. Roman baş qəhrəman José Cemínin uşaqlıq və gənclik illərini, ailəsini və ətrafındakı intelektual mühiti təsvir edir. "Oppiano Licario" (ölümündən sonra, 1977) – Paradiso romanının davamıdır. Burada qəhrəmanın yetkinlik dövrü və fəlsəfi düşüncələri daha dərindən işlənmişdir. "La expresión americana" – Bu kitabda Lezama Lima Latın Amerikası mədəniyyəti və ədəbiyyatının inkişafını analiz edir. O, Qərb mədəniyyəti ilə yerli Amerika elementlərinin qarşılıqlı təsirini və sintezini müzakirə edir. Son illəri və ölümü Lezama Lima həyatının son illərini Havana şəhərində, böyük ölçüdə izolyasiya olunmuş vəziyyətdə keçirdi. O, 9 avqust 1976-cı ildə vəfat etdi. Ölümündən sonra onun ədəbi irsi yenidən qiymətləndirildi və Lezama Lima Latın Amerikası ədəbiyyatının ən mühüm yazıçılarından biri kimi qəbul edildi. Mirası və təsiri Lezama Lima Latın Amerikası modernist ədəbiyyatına böyük təsir göstərmiş yazıçılardan biridir. Onun üslubu, dilə yanaşması və fəlsəfi baxışları Gabriel Garcia Márquez, Julio Cortázar və Severo Sarduy kimi yazıçılar üçün ilham mənbəyi olmuşdur.
https://www.britannica.com/biography/Jose-Lezama-Lima
https://digitalcollections.library.miami.edu/digital/collection/chc5047
https://poets.org/poet/jose-lezama-lima
https://www.ucpress.edu/books/jose-lezama-lima/epub-pdf
https://www.goodreads.com/author/show/119762.Jos_Lezama_Lima
https://www.jstor.org/stable/jj.8501273
https://legacyprojectchicago.org/person/jose-lezama-lima
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
