Jose Augusto Neves Cardoso Pires (2 oktyabr 1925 – 26 oktyabr 1998)-Portuqaliyalı roman yazarı, esseist və jurnalist. Ümumi məlumat O, “O Delfim” (Delfin, 1968) və “Balada da Praia dos Cães” (İtlər Çimərliyinin Balladası, 1982) kimi əsərləri ilə tanınır. Cardoso Pires XX əsr Portuqal ədəbiyyatında realist və tənqidi üslubu ilə seçilir, Salazar diktaturasına qarşı duruşu və cəmiyyətin mənəvi böhranlarını təsviri ilə məşhurdur. 1997-ci ildə portuqal dilində ədəbiyyatın ən nüfuzlu mükafatı olan “Camões Mükafatı”nı qazanmışdır. Həyatı Jose Cardoso Pires 1925-ci il oktyabrın 2-də Lissabon yaxınlığındakı Vila de Rei kəndində anadan olmuşdur. Atası António Augusto Pires dəniz zabiti, anası Maria do Rosário Neves evdar qadın idi. Ailəsi orta təbəqədən idi və tez-tez köçürdüyündən José uşaqlığını Portuqaliyanın müxtəlif bölgələrində keçirmişdir. Lissabonda “Camões Liseyi”ni bitirdikdən sonra “Lissabon Universiteti”nə daxil olaraq riyaziyyat təhsili almış, lakin 1940-cı illərin sonunda təhsilini yarımçıq qoyaraq jurnalistikaya başlamışdır. 1950-ci illərdə “Diário de Lisboa” və “O Comércio do Porto” qəzetlərində çalışmış, Salazar rejiminə qarşı yazıları ilə diqqət çəkmişdir. 1958-ci ildə Maria Barreira ilə evlənmiş, bu evlilikdən üç övladı (Ana, Tomás və Rita) olmuşdur. 1974-cü il Qərənfil İnqilabından sonra Portuqal ədəbiyyatının beynəlxalq səviyyədə tanıdılması üçün fəaliyyət göstərmişdir. 1995-ci ildə beyin insultu keçirmiş, bu təcrübəsini “De Profundis, Valsa Lenta” (Dərinlikdən, Yavaş Vals, 1997) adlı əsərində təsvir etmişdir. Cardoso Pires 1998-ci il oktyabrın 26-da Lissabonda ağciyər xərçəngindən vəfat etmiş və “Prazeres Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Cardoso Pires ədəbiyyata “Histórias de Amor” (Sevgi Hekayələri, 1952) adlı qısa hekayə toplusu ilə başlamışdır. İlk böyük uğurunu “O Delfim” (1968) romanı ilə qazanmışdır; bu əsər Salazar rejimi altında kənd cəmiyyətinin mənəvi çöküşünü araşdırır. “Balada da Praia dos Cães” (1982) siyasi cinayət və diktaturanın insan həyatına təsirini təsvir edən tənqidi bir romandır. “O Hóspede de Job” (Yovun Qonağı, 1963) isə Portuqaliyanın müstəmləkə tarixinə satirik baxış təqdim edir. Onun üslubu realist, ironik və psixoloji dərinliklə zəngindir; o, Graham Greene və Albert Camus ilə müqayisə edilir. Əsərləri Jose Cardoso Pires romanlar, qısa hekayələr və esselər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Histórias de Amor” – “Sevgi Hekayələri” (1952) – qısa hekayə toplusu. “O Hóspede de Job” – “Yovun Qonağı” (1963) – roman. “O Delfim” – “Delfin” (1968) – roman. “Balada da Praia dos Cães” – “İtlər Çimərliyinin Balladası” (1982) – roman. “A República dos Corvos” – “Qarğalar Respublikası” (1988) – roman. “Lisboa, Livro de Bordo” – “Lissabon, Gəmi Jurnalı” (1997) – esse. “De Profundis, Valsa Lenta” – “Dərinlikdən, Yavaş Vals” (1997) – avtobioqrafik roman. Mükafatlar və tanınma Cardoso Pires çoxsaylı mükafatlar qazanmışdır: "Portuqal Yazıçılar Assosiasiyasının Böyük Mükafatı" (1982) – “Balada da Praia dos Cães” üçün. "Pessoa Mükafatı" (1997) – Portuqaliyanın ən yüksək mədəni mükafatı. "Camões Mükafatı" (1997) – portuqal dilində ədəbiyyatın ən böyük mükafatı. "Latın İttifaqı Ədəbiyyat Mükafatı" (1991). “Balada da Praia dos Cães” 1986-cı ildə filmə çevrilmiş, əsərləri ingilis, ispan, fransız və alman dillərinə tərcümə olunmuşdur. “O Delfim” Portuqal məktəblərində tədris olunan klassik əsərdir. Şəxsi həyatı Cardoso Pires 1958-ci ildə Maria Barreira ilə evlənmiş və ömrünün çox hissəsini Lissabonda keçirmişdir. O, Salazar rejiminə qarşı müxalifətdə fəal olmuş, 1974-cü il Qərənfil İnqilabını dəstəkləmişdir. Jurnalistika illərində Portuqaliyanın müxtəlif bölgələrini gəzmiş, bu təcrübələr əsərlərində əks olunmuşdur. 1995-ci il insultundan sonra yaddaş itkisi yaşamış, bu da onun son əsəri “De Profundis”in mövzusuna çevrilmişdir. Mirası Jose Cardoso Pires Portuqal ədəbiyyatında XX əsr diktaturasının və insan şüurunun ən güclü tədqiqatçılarından biridir. Onun əsərləri Salazar rejiminin sosial və mənəvi təsirlərini açır, Portuqaliyanın müasir tarixini ədəbi şəkildə sənədləşdirir. Cardoso Pires-in realist və ironik üslubu müasir portuqal yazarlarına təsir etmiş, onun adı Lissabonda küçələrə və mədəni mərkəzlərə verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Cardoso_Pires
https://www.imdb.com/name/nm0136611/
https://thegreatestbooks.org/authors/10160#google_vignette
https://www.agenciabalcells.com/en/authors/author/jose-cardoso-pires/
https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/obituary-jose-cardoso-pires-1181689.html
https://www.jstor.org/stable/41104818
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1080/03064227208532157
https://calenda.org/1184980?lang=en
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
