John Rylands Tədqiqat İnstitutu və Kitabxanası - Mançesterin Deansgate küçəsində yerləşən, Viktoriya dövrünün sonlarına aid neo-qotika üslubunda tikilmiş bir bina. Bu kitabxana Mançester Universitetinin tərkib hissəsidir. 1900-cü ildə ictimaiyyət üçün açılan kitabxana Enriqueta Augustina Rylands tərəfindən onun həyat yoldaşı John Rylandsın xatirəsinə təsis edilmişdir. 1972-ci ildə universitetin bir hissəsinə çevrilmiş və hazırda Birləşmiş Krallığın üçüncü ən böyük akademik kitabxanası olan Mançester Universiteti Kitabxanasının xüsusi kolleksiyalarının böyük əksəriyyətinə ev sahibliyi edir. Xüsusi kolleksiyalar Hər iki kitabxana tərəfindən toplanan xüsusi kolleksiyalar tədricən Deansgate binasında cəmlənmişdir. Birləşmiş Krallığın ən böyük xüsusi kolleksiyalarından biri hesab edilən bu arxivə orta əsrlərə aid işıqlı əlyazmalar, erkən Avropa çap nümunələri, o cümlədən Gutenberg İncili və Mainz Psalteri, William Caxtonun çap etdiyi işlərin ikinci ən böyük kolleksiyası, eləcə də Venesiyanın Aldine Press nəşriyyatının ən geniş nəşrlər toplusu daxildir. Rylands Kitabxanasının Papirus P52 dünyanın ən erkən mövcud olan Yeni Əhdi-Ətiq mətnlərindən biri kimi tanınır. Kitabxana həmçinin yazıçı Elizabeth Gaskell və alim John Dalton kimi görkəmli şəxslərin şəxsi sənədləri və məktublarını da saxlayır. Memarlıq üslubu Kitabxana əsasən neo-qotika üslubunda tikilmişdir və Arts and Crafts hərəkatının bəzək elementlərinə malikdir. Deansgate küçəsinə baxan, möhtəşəm və təsirli görünüşə malik darvaza binası bu memarlıq üslubunun bariz nümunəsidir. 1994-cü ildə Grade I siyahısına daxil edilən bina Mançester Universiteti tərəfindən qorunur və kitabxana oxucuları ilə ziyarətçilər üçün açıqdır. Kitabxana İngiltərənin Dizaynlaşdırma Sxemi çərçivəsində milli və beynəlxalq əhəmiyyətə malik muzey, kitabxana və arxiv kolleksiyalarından biridir. 2020-ci ildən etibarən 152 kolleksiya rəsmi olaraq tanınmışdır. Tarix Enriqueta Rylands 1889-cu ildə kitabxananın tikintisi üçün Deansgate küçəsində torpaq sahəsi almış və memar Basil Champneys-dən layihə sifariş etmişdir. Rylands, Mançester alimi Alice Cooke-ni 2-ci Earl Spencer-in böyük kitab kolleksiyasını və digər avtoqraf kolleksiyasını indeksləmək üçün işə götürmüşdür. Rylands kitabxananın əsasən ilahiyyat yönümlü olmasını nəzərdə tutmuşdu və bu bina, Oxford kolleci kitabxanasının daha geniş miqyaslı bir nümunəsi kimi, kilsəyə bənzər bir görünüşə malikdir. Champneys layihəni qəbul etdikdən sonra bir həftə ərzində planlarını təqdim etdi. Bundan sonra Rylands ilə memar arasında bəzək elementləri, pəncərə şüşələri və heykəllər kimi dizayn məsələlərində tez-tez fikir ayrılıqları yarandı. Nəticədə Enriqueta Rylands öz zövqünə uyğun qərarlar verdi. Champneys bu kitabxana haqqında Kral Britaniya Memarlar İnstitutunun ümumi yığıncağında çıxış etmək şərəfinə layiq görüldü və 1912-ci ildə Kral Qızıl Medalı ilə təltif olundu. Kitabxana 25 yanvar 1952-ci ildə siyahıya alınan bina statusu aldı və bu status 6 iyun 1994-cü ildə Grade I səviyyəsinə yüksəldildi. Kolleksiyanın formalaşması Kitabxananın əsas kolleksiyası George Spencer, 2-ci Earl Spencer tərəfindən toplanmış 40,000 nadir kitab əsasında qurulmuşdur. Bu kolleksiya Rylands tərəfindən 1892-ci ildə Lord Spencer-dən 210,000 funt sterlinqə alınmışdır. O, kitab almağa 1889-cu ildən başlamış və ömrünün sonuna qədər bu fəaliyyətini davam etdirmişdir. 1901-ci ildə Rylands Haigh Hall-da yerləşən James Lindsay, 26-cı Earl of Crawford-a məxsus Bibliotheca Lindesianadan 6,000-dən çox əlyazmanı heç bir ciddi müzakirə aparmadan 155,000 funt sterlinqə almışdır. İnkişaf və genişlənmə Kitabxana 6 oktyabr 1899-cu ildə (John Rylands və Enriqueta Tennantın toy ildönümündə) rəsmi olaraq açılmış və 1 yanvar 1900-cü ildə oxucular və ziyarətçilər üçün istifadəyə verilmişdir. Enriqueta Rylands 1908-ci ildə vəfat edərkən, kitabxananın artıq 50,000-dən çox nadir kitabı var idi. Sonrakı illərdə miraslar vasitəsilə 80,000 yeni əsər və 3,000 əlyazma əldə edilmişdir ki, bu da əsas binanın arxasında əlavə tikilinin inşasını zəruri etmişdir. 1972-ci ilin iyulunda John Rylands Kitabxanası ilə Mançester Universiteti Kitabxanası birləşdirilərək John Rylands Mançester Universiteti Kitabxanası adlandırılmışdır. Bina dörd dəfə genişləndirilmişdir. Birinci genişlənmə I Dünya Müharibəsi səbəbindən gecikmiş və 1920-ci ildə Champneys-in layihəsi əsasında həyata keçirilmişdir. 1962-ci ildə qərb tərəfində Lady Wolfson binası açılmış, üçüncü genişlənmə isə 1969-cu ildə həyata keçirilmişdir. 2003-cü ilin yanvarında binanın bərpası üçün bir layihəyə start verilmişdir. Bu layihə — "Unlocking the Rylands" — üçün Mançester Universiteti və Heritage Lottery Fund tərəfindən qrantlar ayrılmış, eləcə də ictimaiyyət və yerli şirkətlərdən ianələr toplanmışdır. Bu layihə çərçivəsində üçüncü genişlənmə binası sökülmüş, köhnə binanın bəzi hissələri yenidən bərpa edilmişdir. 17 milyon funt sterlinq dəyərində olan layihə 2007-ci ilin yayında tamamlanmış və kitabxana 20 sentyabr 2007-ci ildə yenidən açılmışdır. "John Rylands Next Chapter" layihəsi 2024-cü ilin fevralında kitabxananın təkmilləşdirilməsi üçün 7,6 milyon funt sterlinq dəyərində yeni bir plan elan edilmişdir. Bu layihə çərçivəsində Mançester Şəhər Şurası tərəfindən "həssas uyğunlaşmalar" həyata keçiriləcək. Layihə Imagine2030 vizyonunun bir hissəsidir.
https://www.library.manchester.ac.uk/rylands/about/our-history/
https://johnporterphotos.co.uk/john-rylands-library-manchester
https://www.library.manchester.ac.uk/rylands/
https://hiddenarchitecture.net/the-john-rylands-library/
https://tripomatic.com/en/poi/john-rylands-library-poi:5084
https://www.visitmanchester.com/listing/the-john-rylands-research-institute-and-library/8584101/
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Rylands_Research_Institute_and_Library
Tarix : 11 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
