Jean Genet (Fransızca: [ʒɑ̃ ʒənɛ]; 19 dekabr 1910 – 15 aprel 1986) - Fransız romançı, dramaturq, şair, esseist və siyasi aktivist. Erkən həyatında o, sərgərdan və kiçik cinayətkar olsa da, sonradan yazıçı və dramaturq kimi tanındı. Onun əsas əsərləri arasında "Oğurunun Jurnalı" (The Thief's Journal) və "Güllər Xanımımız" (Our Lady of the Flowers) romanları, eləcə də "Balkon" (The Balcony), "Xadimələr" (The Maids) və "Ekranlar" (The Screens) pyesləri var. Erkən həyatı Genet-in anası fahişə idi və onu həyatının ilk yeddi ayında saxladıqdan sonra təhvildən verib. Sonra Genet mərkəzi Fransanın Nièvre departamentində yer alışan Alligny-en-Morvan qəsəbəsində foster ailəsinin yanında böyüdü. Onun foster ailəsinin başçısı bir dəmirçi idi və Edmund Whiteın bioqrafiyasına görə, sevən və qayğıkeş idilər. Məktəbdə yüksək qiymətlər alsa da, uşaq vaxtı bir çox qaçış təsəbbüsə və kiçik oğurluq hadisələri ilə yadda qaldı. Həbsxana və hərb xidməti Bu və digər xırdaca qanun pozuntuları, o cümlədən sərgərdanlıq aktları ilə bağlı olaraq, 15 yaşında Mettray Cəza Koloniyasına göndərildi və burada 2 sentyabr 1926-cı ildən 1 mart 1929-cu ilədək saxlanıldı. O, "Gül Möcüzəsi" (Miracle of the Rose) əsərində bu həbs dövrü haqqında danışır. Həbsdən çıxdıqdan sonra Fransız Xarici Ləgionuna qoşuldu, lakin qeyri-əxlaqi davranışına görə ordudan qovuldu. Daha sonra Avropada sərgərdan, kiçik oğru və fahişə kimi həyat yaşadı, bu təcrübələrini "Oğurunun Jurnalı" əsərində təsvir edib. Cinayət karyerası, həbsxana və yazı yarıcılığı 1937-ci ildə Parisa qəyıdışdan sonra Genet bir sıra oğurluq, saxta sənədlər, sərgərdanlıq və qeyri-əxlaqi aktlarına görə dəfələrlə həbs olunub. Həbsxanada olarkən ilk şeiri "Le condamné à mort"u yazıb və öz xərcinə çap etdirib. Həmin vaxt "Güllər Xanımımız" romanını da yazıb. Parisə qəldikdən sonra Jean Cocteau ilə tanış olub. Cocteau onun yazılarından təsirlənib və romanını nəşr etdirməyə kömək edib. 1949-cu ildə Genet ömürlük həbs cəzası ilə təhdid olunanda Cocteau, Jean-Paul Sartre və Pablo Picasso kimi tanınmış fiqurlar Fransa prezidentinə onun bağışlanması ilə bağlı müraciət ediblər. Bu müraciətdən sonra Genet bir daha həbsxanaya düzmədi. Yarıcılıq və aktivizm 1949-cu ildə Genet beş roman, üç pyes və bir çox şeir tamamlamışdı. Onun əsərləri tez-tez homoseksuallıq və cinayətkarlığın açıq və provokativ təsviri ilə mübahisələr yaradıb. Sartre onun ekzistensial inkişafı haqqında "MM\u00fqqəddəs Genet" (Saint Genet, 1952) adlı uzun analiz yazıb. 1960-cı illərin sonlarından etibarən Genet siyasi aktivist kimi çıxış edib. O, Qara Panteralar Hərəkatını, fələstinli qaçqınları, Angela Davis və George Jackson kimi siyasi fiqurları dəstəkləyib. Həyatının son illərində "Sevgili Məhbus" (Prisoner of Love) adlı xatirə əsərini yazıb. Ölümü Genet boğaz xərçəngi xəstəliyinə tutuldu və 15 aprel 1986-cı ildə Parisdə vəfat etdi. O, Mərakeş Şəhərində dəfn olunub. 1960-cı illərin sonlarından başlayaraq, 1968-ci ilin may hadisələrindən sonra Daniel Cohn-Benditə həsr olunmuş hörmət jesti ilə Genet siyasi cəhətdən aktiv oldu. O, Fransada miqrantların yaşayış şəraitinə diqqət çəkmək məqsədilə keçirilən nümayişlərdə iştirak etdi. 1968-ci ildə ABŞ-da senzura tətbiq edildi və daha sonra ona viza verilmədiyi üçün ölkədən çıxarıldı. Hüquq professoru və Birinci Düzəliş üzrə hüquqşünas Edvard de Qrazia ilə müsahibəsində Genet Çikaqo konqresi üçün Kanadadan keçdiyi vaxtdan danışır. O, vizasız daxil olmuş və heç bir problem yaşamadan ayrılmışdır.[3] 1970-ci ildə Qara Panterlər onu ABŞ-a dəvət etdilər. Orada üç ay qalıb mühazirələr oxudu, liderləri Hüey Nyutonun məhkəməsində iştirak etdi və onların jurnallarında məqalələr dərc etdirdi. Həmin ilin sonunda o, altı ay Fələstinli qaçqın düşərgələrində keçirdi və Amman yaxınlığında gizli şəkildə Yasir Arafatla görüşdü. ABŞ və İordaniyada keçirdiyi təcrübələrdən dərindən təsirlənən Genet "Sevgi Məhkumu" adlı son xatirəsini yazdı, bu əsər onun ölümündən sonra nəşr olundu. Genet həmçinin Angela Devis və Corc Ceksonu, eləcə də Mişel Fuko və Daniel Defertin Həbsxana Məlumat Qrupunu dəstəklədi. O, Fuko və Sartr ilə birlikdə Parisdə Əlcəzairlilərə qarşı polis zorakılığına etiraz etmək üçün çalışdı. Bu problem Əlcəzairin Müstəqillik Müharibəsindən bəri davam edirdi, həmin dövrdə döyülmüş cəsədlər Sen çayında üzürdü.[mənbə göstərişi lazımdır] Genet 1977-ci ildə "Le Monde" qəzetində dərc olunan "Zorakılıq və qəddarlıq" məqaləsində Andreas Baader və Ulrike Maynhofun rəhbərlik etdiyi Qırmızı Ordu Fraksiyası (RAF) ilə həmrəyliyini ifadə etdi. 1982-ci ilin sentyabrında Genet Sabra və Şatila fələstinli düşərgələrində qətliamlar baş verəndə Beyrutda idi. Buna cavab olaraq Genet "Şatilada dörd saat" adlı əsərini dərc etdi, burada hadisədən sonra Şatilaya səfərini təsvir etdi. Həyatının son dövrlərində nadir ictimai çıxışlarından birində, Avstriyalı filosof Hans Köchlerin dəvəti ilə, o, 19 dekabr 1983-cü ildə Avstriyanın Vyana şəhərində Beynəlxalq Tərəqqi Təşkilatının təşkil etdiyi Sabra və Şatila qətliamı sərgisinin açılışı zamanı öz əsərlərindən parçalar oxudu.[4] Ölüm 1985-ci ilin erkən yayında, ölümündən bir il əvvəl, Genet BBC tərəfindən müsahibəyə dəvət edildi. O, müsahibədə həyatı ilə bağlı mübahisəli, lakin təəccüblü olmayan detalları paylaşdı, məsələn, Fransanı o qədər sevmədiyini və nasistlər Parisə daxil olanda almanlara azarkeşlik etdiyini dedi. O, BBC müsahibəsini polis dindirilməsi ilə müqayisə etdi. Genet boğaz xərçənginə tutuldu və 15 aprel 1986-cı ildə Parisdəki Jack's Hotel-də ölü tapıldı. Onun şəkli və kitabları orada qalır. Genet yerə yıxılaraq başını zərblə vura bilərdi və nəticədə ölüb. O, Mərakeşin Larache şəhərindəki Larache Xristian Qəbiristanlığında dəfn olunub.
https://www.britannica.com/biography/Jean-Genet
https://groveatlantic.com/author/jean-genet/
https://www.imdb.com/name/nm0312792/
https://www.writerstheatre.org/jean-genet-biography
https://en.wikipedia.org/wiki/Jean_Genet
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjP3MnB97qLAxWlg_0HHdkpO2MQFnoECFgQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.faber.co.uk%2Fauthor%2Fjean-genet%2F&usg=AOvVaw3XnxTkeU6HeyWTDRoQIiuc&opi=89978449
https://www.nybooks.com/articles/1963/10/17/the-genius-of-jean-genet/
Tarix : 11 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
