İlkinləşdirmə vektoru (ingiliscə Initialization Vector , qısaca IV) - Kriptoqrafiyada, xüsusilə simmetrik açar şifrələməsində istifadə olunan təsadüfi və ya qeyri-müəyyən bir dəyər. Mahiyyəti Şifrələmə alqoritmlarında, məsələn, blok şifrələməsində, IV məlumatın şifrələnməsi prosesinə əlavə edilir. Bu, eyni açar istifadə edildikdə belə, müxtəlif şifrələmə nəticələri əldə etməyə imkan verir, beləliklə şifrələnmiş məlumatların təhlükəsizliyi artır. İlkinləşdirmə vektorunun düzgün və təsadüfi seçilməsi şifrələmə sisteminin təhlükəsizliyini artırır. Əgər IV təkrarlanarsa, və ya təxmin edilə bilən bir dəyər olarsa, bu, şifrələnmiş məlumatın təhlilini və təkrarlanmasını asanlaşdırır. Bu səbəbdən IV-nin hər dəfə dəyişməsi və şifrələmə prosesinə daxil edilərkən yüksək səviyyədə təsadüfilik təmin edilməlidir. Tarix İlkinləşdirmə vektorunun konsepti, 1970-ci illərdə şifrələmə alqoritmlarının inkişafı ilə əlaqədar ortaya çıxmışdır. Xüsusilə, DES (Data Encryption Standard) kimi erkən simmetrik şifrələmə alqoritmalarında, IV istifadə edilməyə başlanmışdır. Bu zamanlar IV-nin əsas məqsədi eyni açarın müxtəlif məlumatlar üzərində təkrarlanan şifrələmə nəticələrini fərqləndirmək idi. IV, əsasən blok şifrələmə rejimlərində (məsələn, CBC, CFB) istifadə olunurdu. IV, əsasən şifrələmə alqoritmlərində şifrələmə prosesinə daxil edilir. Blok şifrələməsində hər blok eyni açarla şifrələndiyi üçün, IV hər blokun şifrələnməsinə fərqli bir başlanğıc nöqtəsi verir. IV istifadə olunan rejimlərdən bəziləri aşağıdakılardır: - CBC (Cipher Block Chaining): Hər blok əvvəlki blokun şifrələnmiş nəticəsi ilə əlaqələndirilir və IV ilk blokun şifrələnməsi üçün istifadə edilir. - CFB (Cipher Feedback): Şifrələmə əməliyyatları axın şəklində həyata keçirilir və IV, axının başlanğıcını təmin edir. - OFB (Output Feedback): IV çıxış bloklarının ilkinləşdirilməsi üçün istifadə olunur. - CTR (Counter): IV, sayğacın başlanğıc dəyəri kimi xidmət edir və hər blok üçün yeni bir şifrələmə açarı yaradır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Initialization_vector
https://www.sciencedirect.com/topics/computer-science/initialization-vector#:~:text=An%20Initialization%20Vector%20is%20a,encrypting%20to%20the%20same%20ciphertext.
https://www.techtarget.com/whatis/definition/initialization-vector-IV
https://csrc.nist.gov/glossary/term/initialization_vector
https://nordvpn.com/cybersecurity/glossary/initialization-vector/
https://www.javatpoint.com/initialization-vector
https://web.archive.org/web/20120630143111/http://www.openssl.org/~bodo/tls-cbc.txt
https://stackoverflow.com/questions/27114632/what-is-the-point-of-an-initialization-vector-in-aes-cbc
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/SP/nistspecialpublication800-38a.pdf
https://cwe.mitre.org/data/definitions/329.html
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
