Ida Bell Wells-Barnett (16 iyul 1862 – 25 mart 1931) - Amerikalı jurnalist, yazıçı, aktivist və anti-linç hərəkatının öncüsüdür. O, xüsusilə qaradərili qadınların hüquqlarını müdafiə edən və qaradərili icmaların zorakılığa qarşı mübarizəsini irəli aparan bir lider olaraq tanınır. Erkən həyatı və təhsili Ida B. Wells, Misisipi ştatının Holly Springs şəhərində doğulmuşdur. O, qatı segregasiya şəraitində böyüdü və ailəsi ləğv edilmiş köləlikdən sonra həyatını qurmağa çalışırdı. Anası və atası erkən yaşlarında vəfat etdikdən sonra, Wells, uşaqlıqda öz həyatını öz başına idarə etməyə başladı. Təhsilini Rust College və daha sonra Mişurda yerləşən Fisk Universitetində aldı, lakin maddi çətinliklər səbəbindən təhsilini tamamlaya bilmədi. Jurnalistika və anti-linç fəaliyyəti Wells, jurnalistikaya girməklə özünün və başqalarının səsini eşidilməsini təmin etmək istəyirdi. O, qaradərili icmalarda qarşılaşılan zorakılıqlar və linçlərlə bağlı geniş yazılar dərc etdi. 1892-ci ildə Memphis şəhərindəki linç etmə halları ilə bağlı araşdırmalarına başladı. Wells, linç etmələrin qaradərililərin və ya digər mühafizəkar qrupların razılığı olmadan edildiyini ortaya qoyaraq, linçlərin irqi və iqtisadi amillərlə əlaqəli olduğunu iddia edirdi. O, bu məsələyə geniş ictimaiyyətin diqqətini çəkmək məqsədilə çoxsaylı məqalələr və kitablar yazdı. 1895-ci ildə "Southern Horrors: Lynch Law in All Its Phases" adlı kitabını yayımladı. Bu kitab, linç etmə fenomenini araşdıran ilk ciddi işlərdən biri idi və geniş təsir göstərdi. Qadın hüquqları və aktivizm Ida B. Wells yalnız qaradərili icmanın hüquqları ilə bağlı deyil, həm də qadınların hüquqlarını müdafiə edən bir aktivist idi. O, 1890-cı illərdə Qara Qadınlar Əməkdaşlıq Hərəkatının öncüsü oldu və qadınların səs vermə hüququnu müdafiə edirdi. 1896-cı ildə, Wells, Qaradərili Qadınlar Mühacirət və Təşkilatçılıq Cəmiyyəti qurdu və bu platforma qadınların hüquqları ilə bağlı mühüm müzakirələrə imkan verdi. Wells, qadınların siyasətə, iqtisadiyyata və sosial məsələlərə daha çox iştirak etməsini təbliğ edirdi. Beynəlxalq fəallıq və mirası Wells, Amerikada etdiyi işlərlə yanaşı, Avropa və Afrikada da fəal olub. O, 1910-cu ildə Londonda linçə qarşı bir konfransda çıxış etdi və beynəlxalq səviyyədə təzyiq və dəstək toplamaya çalışdı. O, 1909-cu ildə National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) təşkilatının qurulmasında da rol oynadı, amma təşkilatla müəyyən fikir ayrılıqları səbəbindən ondan ayrıldı. Wells, öz ömrü boyunca müxtəlif dövr və yerlərdə ədalət, bərabərlik və insan haqları uğrunda mübarizə aparıb. Onun həyatı, xüsusilə qaradərili icmaların hüquqları və qadınların sosial bərabərliyi mövzularında əvəzsiz bir miras qoydu. Şəxsi həyatı və son illəri Ida B. Wells, 1884-cü ildə Ferdinand L. Barnett ilə evləndi və onların iki övladı oldu. Wells həyatının son illərində Chicago şəhərində yaşadı və orada qaradərili icmaların sosial inkişafı üçün çalışdı. O, 1931-ci ildə Chicago şəhərində vəfat etdi. Ancaq onun mirası hələ də qaradərili qadınların hüquqları və linçə qarşı mübarizə mövzusunda bir ilham qaynağı olaraq qalır. Mirası və təsiri Wells'in fəaliyyəti, qaradərili icmaların hüquqları, qadınların hüquqları, linçə qarşı mübarizə və sosial ədalətə dair geniş təsir buraxdı. Onun fəaliyyəti, 20-ci əsrin ortalarında və 21-ci əsrdə hüquq və bərabərlik hərəkatlarına ilham verdi. Wells'in yazılarına və aktivizminə görə beynəlxalq bir çox təşkilat və təhsil müəssisələri onu təltif edib.
https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/ida-b-wells-barnett
https://wams.nyhistory.org/modernizing-america/activism-and-the-progressive-era/ida-b-wells/
https://www.britannica.com/biography/Ida-B-Wells-Barnett
https://www.theguardian.com/world/2018/apr/27/ida-b-wells-civil-rights-movement-reporter
https://www.nps.gov/people/idabwells.htm
https://idabwellssociety.org/about/our-namesake/
https://awpc.cattcenter.iastate.edu/directory/ida-b-wells/
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
