Hornbil quşları - Tropik və subtropik Afrika, Asiya və Melaneziyada yaşayan "Bucerotidae" ailəsindən olan quşlar. Onlar uzun, aşağıya əyilmiş dimdiyi ilə xarakterizə olunur, bu dimdik tez-tez parlaq rənglərlə örtülüdür və bəzən yuxarı çənədə sümüklü bir çıxıntıya malikdir. Hornbil quşlarının iki eyni quruluşlu hissədən ibarət böyrəkləri vardır. Onlar, birinci və ikinci boyun fəqərələrinin birləşdiyi tək quşlardır. Bu, dimdiyi daşımaq üçün daha sabit bir quruluş təmin edir. Ailə ümumilikdə hər şey yeyəndir. (omnivorous). Daha çox meyvə və kiçik heyvanlarla qidalanırlar. Onlar monoqam cütləşən quşlardır, ağacların və bəzən də qayaların təbii boşluqlarında yuva qururlar. Xüsusən Cənub-Şərqi Asiyada, kiçik yayılma sahəsinə malik bir çox növü tükənmə təhlükəsi altındadır. Xüsusiyyətləri Çox hornbil quşlarında, məsələn, cüt düyünlü hornbil quşunda olduğu kimi, ən parlaq rənglər dimdiyin və üz və boyundakı açıq rəngli dərinin üzərində tapılır. Hornbill quşları ölçü və rənglər baxımından əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Ən kiçik növ qara cücə hornbilidir (Tockus hartlaubi), çəkisi 99.1 qram, uzunluğu 32 sm-dir. Ən böyük və ən kütləvi növ cənubi yer hornbilidir. Ortalama çəkisi 3.77 kq-dır və 6.3 kq-a qədər çəki ala bilir. Onlar təxminən 180 sm qanad açıqlığına sahibdirlər. Digər növlər, cənubi yer hornbilinin uzunluğuna yaxın, təxminən 130 sm-ə qədər ola bilər.Erkəklər həmişə dişilərdən daha böyük olurlar. Cinsi dimorfizm də bədən hissələrinə görə dəyişir. Məsələn, dişilər və erkəklər arasında bədən çəkisi fərqi 1–17%-dir, amma dimdik uzunluğu 8–30%, qanad uzunluğu 1–21% arasında dəyişir. Hornbil quşlarının ən xarakterik xüsusiyyəti ağır dimdiyi olmasıdır. Bu dimdik güclü boyun əzələləri ilə dəstəklənir, eləcə də birləşmiş fəqərələr ilə. Böyük dimdik döyüşmək, tükləri təmizləmək, yuva qurmaq və ov tutmaq üçün kömək edir. Hornbill quşlarına xas bir xüsusiyyət olan kasqa, yuxarı çənə boyunca uzanan boş bir strukturdur. Bəzi növlərdə o, zəif hiss olunur və dimdiyi gücləndirməkdən başqa heç bir funksiyası olmadığı görünür. Bəzi növlərdə isə çox böyükdür, sümük ilə möhkəmləndirilmişdir və boş mərkəzdəki açılışlar vasitəsilə zənginləşdirilmişdir, bu da onu çağırışlar üçün rezonator kimi istifadə etməyə imkan verir. Paylanma və yaşayış mühiti "Bucerotidae" ailəsi təxminən 55 canlı növdən ibarətdir, amma bir sıra gizli növlərin hələ də kəşf mümkündür, məsələn, qırmızı-dimdikli hornbil son illərdə kəşf olunmuşdur. Onların yayılma sahəsi Afrika və Hindistandan Filippin və Solomon adalarına qədərdir, maraqlıdır ki heç bir cins həm Afrika, həm də Asiyada yaşamır.Hər bölgənin özünə xas növü var. Əksəriyyəti ağaclarda yaşayan quşlardır, lakin böyük yer hornbilləri (Bucorvus), adından göründüyü kimi, açıq savannalarda yaşayan yer quşlarıdır. Afrikada tapılan 24 növdən 13-ü daha açıq meşələr və savannalarda yaşayıb, bəziləri hətta çox quru mühitlərdə də mövcuddur. Qalan növlər isə sıx meşələrdə tapılır. Bu, Asiyada fərqlənir, çünki burada yalnız bir növ açıq savannada yaşayır, qalanları isə meşə quşlarıdır. Davranış və ekosistem Hornbill quşları gündüz fəaliyyət göstərən quşlardır və ümumiyyətlə cütlərlə və ya kiçik ailə qruplarında səyahət edirlər. Böyük sürülər bəzən cütləşmə mövsümü xaricində də, bir araya gəlir. Hornbill quşlarının ən böyük qrupları adətən gecələmə yerlərində formalaşır, burada 2400-ə qədər quş ola bilər. Çoxalma Hornbill quşları ümumiyyətlə monoqam cütləşən quşlardır, amma bəzi növlər əməkdaşlıqla yetişdirmə həyata keçirirlər. Dişi quş təbii çuxurlarda və ya yarıqların içində ağ və ya qırmızı rəngli yumurtalar qoyur. Yuvalar ümumiyyətlə təbii olur, amma bəzi növlər ağacqurdu və ya barbet quşlarının tərk etdiyi yuvalarda da yuva qura bilər. Yuva sahələri eyni cüt tərəfindən ardıcıl olaraq istifadə oluna bilər. Yuva qurulmazdan əvvəl dişilər bəzən erkək tərəfindən kömək alaraq yuva dəliklərini palçıq və meyvə tullantısı ilə bağlayır. Dişi yumurtalarını qoymağa hazır olduğunda, yuva girişi yalnız onun yuvaya daxil ola biləcəyi qədər ölçüyə gətirilir.Bu davranışın məqsədi, təxminən, yuva yerini rəqib hornbill quşlarından qorumaqdır. İnkubasiya müddətində erkək dişi üçün yuvaya yem gətirir. Mühafizəsi Afrikadakı heç bir hornbil növü ciddi şəkildə təhdid olunmur, amma bir çox Asiya hornbil növü, ovlama və yaşayış mühitinin itməsi səbəbindən təhdid altındadır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hornbill
https://www.birdlife.org/news/2024/08/30/hornbills-are-more-like-us-than-you-may-think/
https://a-z-animals.com/animals/hornbill/
https://www.coraciiformestag.com/Conservation/Conservation.html
https://www.birding.in/orders/bucerotiformes.htm
https://ebird.org/species/grehor1?siteLanguage=tr
https://dogabilim.org/guney-yer-boynuzgagasi-bucorvus-leadbeateri/
https://www.britannica.com/animal/hornbill
https://www.fauna-flora.org/species/hornbill/
https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/fauna/1/7/174
https://www.natureinfocus.in/animals/10-things-you-need-to-know-about-hornbills
https://thinkwildlifefoundation.com/disappearing-majestic-the-great-hornbill/
Tarix : 22 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
