H. L. Mencken (1880–1956) - Amerikalı jurnalist, yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi və sosial şərhçi, XX əsrin ən mühüm intellektual figurlarından biri hesab olunur. O, xüsusən, Amerika cəmiyyətini və siyasətini tənqid etməsi, cəsarətli və satirik yazıları ilə tanınmışdır. Mencken, həmçinin Amerikalıların təfəkkür tərzini və mədəniyyətini tənqid edərək, öz dövrünün bir çox sosial məsələlərinə dair açıq və bəzən mübahisəli şərhlər təqdim edib. Erkən həyatı və təhsili Henry Louis Mencken 1880-ci ildə Baltimorda, Merilend ştatında anadan olub. O, Alman kökənli bir ailədən gəlirdi və uşaq yaşlarında atasından əksər vaxtlar kəskin tənqidlər almışdır. Mencken, Baltimorda yerləşən "Baltimore Polytechnic Institute"də təhsil alıb, sonra isə Baltimore Universitetinə daxil olub. Lakin universitet təhsilini tamamlamağa davam etmədi. Gəncliyində, Mencken yazmağa və jurnalistika ilə maraqlanmağa başlamışdır. Karyera və yazıları Mencken, 1906-cı ildə Baltimore "Evening Sun" qəzetində jurnalist olaraq işə başlamış və 1910-cu ildən etibarən bu qəzetdə məşhur tənqidçi və köşə yazarı olaraq fəaliyyət göstərmişdir. O, həmçinin 1914-cü ildə qurduğu The American Mercury jurnalının redaktoru və sahibi olmuşdur. Bu jurnal, xüsusən, Mencken-in satirik və təxribatçı yanaşmalarını geniş oxucu kütləsinə təqdim edib. Mencken-in yazıları, tez-tez Amerika cəmiyyətinin mədəniyyətini, siyasətini, dini və sosial strukturlarını tənqid etməklə tanınır. Onun dili çox zaman kəskin, bəzən isə mübahisəli olub. O, amerikalıların geniş şəkildə qəbul etdiyi ənənələri, dar düşüncəliyi, təhsilsizliyi və dini inanc sistemlərini sərt şəkildə tənqid edirdi. Ən tanınmış əsərləri The American Language (1919) Mencken-in ən tanınmış işlərindən biri, The American Language adlı əsəridir. Bu əsərdə o, Amerika ingilis dilini araşdırır və İngiltərə İngilis dilindən fərqlənən xüsusiyyətlərini təhlil edir. Mencken, amerikalıların dilini əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirdiklərini və onu daha özgün hala gətirdiklərini müdafiə edirdi. Bu əsər, Amerikanın dil və mədəniyyət tarixini öyrənmək üçün əhəmiyyətli bir qaynaq sayılır. In Defense of Women (1918) Bu əsərdə Mencken, qadınların azadlığını müdafiə edir, amma bunu bəzən mübahisəli şəkildə edirdi. O, qadınların kişilərdən fərqli bir yerə sahibləndiyini və bəzən qadınların kişilərə nisbətən daha ağıllı olduqlarını iddia edirdi. Əsərdə həmçinin, qadınların hüquqları və onların sosial mövqeyi haqqında sərt şərhlər yer alır. Prejudices (1919–1927) Mencken-in ən mühüm yazılarından biri də Prejudices seriyasıdır. Bu əsərlər, Mencken-in dünyagörüşünü və ona görə Amerika cəmiyyətində mövcud olan ənənəvi anlayışları necə tənqid etdiyini açıq şəkildə ortaya qoyur. Bu seriyada Mencken, dini inanc, siyasət və sosial normativlər haqqında yazmışdır. O, xüsusilə Amerikalıların dar düşüncəli olduğunu və onların mədəniyyətini küçümsemişdir. A Mencken Chrestomathy (1949) Bu kitab, Mencken-in ən yaxşı və məşhur yazılarından seçmələrdən ibarətdir. O, burada Amerika həyatını, siyasətini və sosial münasibətlərini özünəməxsus bir şəkildə şərh edir. Bu əsər, Mencken-in yazı üslubunu və onun Amerikalıların həyatına dair necə bir dərin tənqid etdiyini daha yaxşı başa düşmək üçün əvəzsizdir. Mencken və satira Mencken-in satirik üslubu, onu dövrünün ən maraqlı və tənqid edilən yazıçılarından birinə çevirmişdir. O, sosial məsələləri və siyasəti ciddi şəkildə təhlil edərkən, öz yazılarında eyni zamanda gülünc və ironiya elementlərini istifadə edirdi. Mencken, xüsusən, Amerika siyasətini və prezidentləri tənqid edərək, populyar mədəniyyətin və ictimaiyyətin dar düşüncəli yanaşmalarına qarşı çıxmışdır. Onun tənqid etdiyi əsas mövzulardan biri, populizm və geniş kütlələrin liderlər tərəfindən necə aldanması idi. Mirası və təsiri H. L. Mencken-in mirası çoxsaylı intellektual sahələrdə hiss olunur. O, jurnalistika və ədəbiyyatın sintezini yaratdı və öz dövrünün ən mühüm sosial tənqidçilərindən biri oldu. Mencken, Amerikalıların mədəniyyətini və siyasətini daha açıq və şərh edilə bilən bir şəkildə təqdim edərək, digər jurnalistlər və yazıçılar üçün bir nümunə oldu. Bununla yanaşı, Mencken-in dilindəki sərtlik və mübahisəli yanaşmalar bəzi oxucular tərəfindən birmənalı qarşılanmadı və tənqid olundu. Onun tənqid etdiyi məsələlər, bir çox zaman cəmiyyətin daha geniş hissəsi tərəfindən qəbul edilməsə də, onun yazıları Amerikanın intelektual tarixində əhəmiyyətli bir yer tutmuşdur. Sonraki həyatı və ölümü Mencken, 1956-cı ildə Baltimore-da 76 yaşında vəfat etdi. Ölümündən sonra, onun yazıları və tənqidlərinə olan maraq artmış və Mencken, Amerikanın mədəniyyətini və siyasətini tənqid edən ən mühüm yazıçılardan biri kimi yadda qaldı. Onun əsərləri, sosial şərhçilər, yazıçılar və tarixçilər tərəfindən bu gün də araşdırılmaqdadır. Mencken-in düşüncələri və təsiri Mencken-in düşüncə tərzi, öz dövründə bəzən radikal hesab olunsa da, cəmiyyətin təbii tənqidini və açıq dialoqunu təmin etmək məqsədini güdürdü. O, əslində cəmiyyətin mədəniyyətini yaxşılaşdırmaq və inkişaf etdirmək istəyirdi, amma bunu həyata keçirmək üçün o, öz dövrünün cəmiyyətinə sərt tənqidlər və sosial problemlərə dair açıq şərhlərlə yanaşırdı. Bu yanaşma, onu müasir jurnalistikada, yazıçılıqda və sosial şərhdə unikal bir şəxsiyyətə çevirirdi.
https://www.britannica.com/biography/H-L-Mencken
https://www.neh.gov/humanities/2014/novemberdecember/feature/h-l-mencken-boy-oh-boy
https://www.brainyquote.com/authors/h-l-mencken-quotes
https://www.theparisreview.org/blog/2016/04/20/the-h-l-mencken-show/
https://www.goodreads.com/author/show/7805.H_L_Mencken
https://docsouth.unc.edu/southlit/mencken/bio.html
https://en.wikiquote.org/wiki/H._L._Mencken
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
