Göyərçin yuvası prinsipi - Riyaziyyatda və diskret riyaziyyatda, çox sadə, amma güclü bir anlayış. Bu prinsip, müəyyən bir sayda obyektin (yəni göyərçinlərin) daha az sayda kateqoriyaya (yəni yuvalara) yerləşdirildiyi zaman ən az bir kateqoriyada ən az iki obyektin olacağını ifadə edir. Prinsipin adının mənşəyi, hər bir göyərçin yuvasına yalnız bir göyərçin yerləşdirilə bilmədikdə, mütləq bir yuva daha çox göyərçin qəbul edəcəyini izah etməkdən gəlir. Tarix Göyərçin yuvası prinsipi ilk dəfə 1834-cü ildə riyaziyyatçı Peter Gustav Lejeune Dirichlet tərəfindən formalaşdırılmışdır. O, prinsipin riyaziyyat və digər sahələrdə necə geniş tətbiq oluna biləcəyini kəşf etdi. Bu prinsipin sadə olması ona baxmayaraq riyaziyyatda və digər sahələrdə əhəmiyyətli nəticələrə yol açır. Göyərçin yuvası prinsipinin formal tərifi belədir. Mahiyyəti Əgər n göyərçin bir neçə yuva arasında bölüşdürülərsə və bu yuvaların sayı -m göyərçin sayından yəni n-dən kiçikdirsə (yəni n>m), o zaman ən az bir yuva iki və ya daha çox göyərçin qəbul edəcək. Məsələn: Əgər 11 göyərçini 10 yuva arasına yerləşdirməli olsaq, o zaman ən az bir yuvada 2 göyərçin olacaq. Çünki, 10 yuva olsa belə, 11 göyərçini yerləşdirərkən mümkün deyil ki, heç bir dənədə olsun yuva iki göyərçin qəbul etməsin. Göyərçin yuvası prinsipi, diskret riyaziyyatda, xüsusilə kombinatorika və qraf nəzəriyyəsində mühüm nəticələrə gətirib çıxaran alətlərdən biridir. Məsələn, bu prinsip vasitəsilə müxtəlif növ qrafın strukturunu anlamaq və müxtəlif təşkilatların təhlilini həyata keçirmək mümkündür. Kompüter elmlərində verilənlərin təhlili və optimallaşdırılmasında istifadə olunur. Məsələn, məlumatların düzgün bölüşdürülməsi və yaddaşın idarə edilməsi ilə bağlı məsələlərdə bu prinsip tətbiq edilə bilər. Bu prinsipin statistikaya aid məsələlərdə də əhəmiyyətlidir. Əgər verilən məlumatlar müəyyən sayda kateqoriyaya bölünürsə, bu prinsipin tətbiqi nəticəsində hər bir kateqoriyada müəyyən sayda hadisə olması mümkündür. Tətbiq sahələri Göyərçin yuvası prinsipi, sadə bir anlayış olmasına baxmayaraq, çox sayda mürəkkəb riyazi nəticələrin əldə olunmasına imkan verir. Bu prinsipin bir çox tətbiqləri, məsələn, qraf nəzəriyyəsi, kombinatorika və ya paralel hesablama sahələrində mühüm rol oynayır. Həmçinin, göyərçin yuvası prinsipi, riyaziyyat və elmin digər sahələrində təhlil etmə və analiz etmə üçün vacib bir alət olaraq qəbul edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pigeonhole_principle
https://biblio.ugent.be/publication/4115264
https://link.springer.com/article/10.1007/s00283-013-9389-1
https://jeff560.tripod.com/p.html
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4725468/
https://data.london.gov.uk/dataset/londons-population
https://physicsworld.com/a/quantum-pigeonholes-are-not-paradoxical-after-all-say-physicists/
https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2016PNAS..113..532A/abstract
Tarix : 11 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
