Genişlənən ağac protokolu (ingiliscə Spanning Tree Protokolu, qısaca STP) - Kompüter şəbəkələrində dövrələrdən (loop) qaçınmaq və şəbəkə əlaqələrinin düzgün işləməsini təmin etmək məqsədilə istifadə olunan protokol. Mahiyyəti Bu protokol, şəbəkə üzərindəki dövrələri aradan qaldırmağa və məlumatların düzgün istiqamətdə ötürülməsini təmin etməyə yönəlmişdir. STP, xüsusən Ethernet şəbəkələrində və körpü (bridge) əsaslı şəbəkələrdə tətbiq edilir. Tarix STP, 1985-ci ildə Dr. Radia Perlman tərəfindən icad edilmişdir. Perlman, şəbəkələrdə dövrə problemlərini həll etmək və ən etibarlı yol ilə məlumat ötürülməsini təmin etmək üçün bir üsul axtarırdı. Onun yaratdığı STA şəbəkələrin müvəffəqiyyətli işləməsi üçün bir çox cihazın eyni anda məlumat göndərməsinin qarşısını alaraq, STP-nin əsasını qoymuşdur. STP, şəbəkə cihazlarının (məsələn, switch-lər) çoxsaylı əlaqələrdən istifadə edərək optimal yol seçmək və dövrələrdən qaçmaq üçün xüsusi bir ağac strukturu qurur. STP, cihazlar arasında "root bridge" (əsas körpü) təyin edərək şəbəkə üzərindəki əlaqələrdən yalnız birini aktiv saxlayır, qalan əlaqələr isə ehtiyat (redundant) olaraq qalır. Fəaliyyət STP-nin fəaliyyəti əsasən asinxron xarakter daşıyır, çünki STP məlumat ötürülməsi zamanı əlaqələrin dayandırılmasını tələb etmir. Lakin əlaqələrdə dəyişiklik baş verdikdə (məsələn, bir port bağlandığında), STP-nin uyğunlaşması və yeni ağac qurması bir neçə saniyə çəkə bilər. STP, ağac quruluşuna əsaslanır. Şəbəkə cihazları bu ağacı yaratmaq üçün üç əsas addım yerinə yetirir: - Root Bridge Seçimi: Şəbəkədəki bütün cihazlar "root bridge" seçmək üçün STP protokolu vasitəsilə məlumat mübadiləsi edirlər. Root bridge, şəbəkədə ən aşağı ID-yə sahib olan cihazdır. Alternativ olaraq, bəzi şəbəkələrdə Open Shortest Path First (OSPF) və Routing Information Protocol (RIP) kimi yönləndirmə protokolları istifadə olunur. Bu protokollar STP-nin ehtiyaclarını tamamilə aradan qaldırmasa da, müəyyən şəbəkə strukturlarında STP-yə alternativ ola bilər. - Path Cost Hesablama: Şəbəkə üzərindəki hər bir cihaz, məlumatın root bridge-ə ən qısa yolla çatmasını təmin etmək üçün müxtəlif yol xərclərini qiymətləndirir. - Blocking Ports: Ən qısa yol hesablanan portlar açılır, digərləri isə bloklanır. STP-nin müxtəlif modifikasiyaları mövcuddur ki, bunlar şəbəkənin daha sürətli və effektiv işləməsini təmin edir: - Rapid Spanning Tree Protocol (RSTP): STP-nin inkişaf etmiş versiyası olan RSTP, şəbəkə dəyişikliklərinə daha sürətli cavab verir və ağac qurulmasının vaxtını azaldır. - Multiple Spanning Tree Protocol (MSTP): Bu protokol, STP-nin bir neçə ST yaratmağa imkan verir və şəbəkədə daha çox yük balanslaşdırmağı təmin edir.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Spanning_Tree_Protocol

https://www.techtarget.com/searchnetworking/definition/spanning-tree-protocol

https://networklessons.com/spanning-tree/introduction-to-spanning-tree

https://www.cisco.com/c/en/us/tech/lan-switching/spanning-tree-protocol/index.html

https://www.ioriver.io/terms/spanning-tree-protocol

https://www.geeksforgeeks.org/types-of-spanning-tree-protocol-stp/

https://www.howtonetwork.com/technical/protocols/what-is-spanning-tree-protocol-stp/

https://info.support.huawei.com/info-finder/encyclopedia/en/STP.html

https://www.nwkings.com/what-is-stp

Tarix : 14 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.