Francisco Sionil Jose (3 dekabr 1924 – 6 yanvar 2022) - Filipinli roman yazarı, qısa hekayə yazarı, esseist və jurnalist. Ümumi məlumat O, “Rosales Saga” (Rosales Dastanı) adlı beş roman seriyası ilə tanınır; bu seriyaya “The Pretenders” (Özünü Göstərənlər, 1962) və “Mass” (Kütlə, 1979) kimi əsərlər daxildir. José Filippin ədəbiyyatında ingilis dilində yazan ən mühüm simalardan biridir və ölkənin sosial sinif mübarizəsini, müstəmləkəçilik irsini və milli kimliyini realist üslubda təsvir etmişdir. 1980-ci ildə “Ramon Magsaysay Mükafatı” qazanmış və bir neçə dəfə “Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı”na namizəd göstərilmişdir. Həyatı Francisco Sionil Jose 1924-cü il dekabrın 3-də Filippinin Pangasinan əyalətindəki Rosales qəsəbəsində anadan olmuşdur. Atası Avelino José fermer, anası Antonia Sionil evdar qadın idi; ailəsi İlocano etnik qrupuna mənsub idi. Yoxsulluq səbəbindən rəsmi ibtidai təhsil ala bilməmiş, ancaq özünü təhsil yolu ilə inkişaf etdirmişdir. 1930-cu illərdə Manila şəhərinə köçmüş və “Santo Tomas Universiteti”nə daxil olmuş, lakin İkinci Dünya Müharibəsi səbəbindən təhsilini yarımçıq qoymuşdur. Müharibə zamanı Yapon işğalına qarşı müqavimətdə iştirak etmiş və bu təcrübələr onun yaradıcılığına təsir etmişdir. 1949-cu ildə “Manila Times” qəzetində redaktor kimi işə başlamış və burada ilk hekayələrini nəşr etdirmişdir. 1965-ci ildə arvadı Teresita ilə birlikdə “Solidaridad” kitab mağazasını və nəşriyyatını təsis etmişdir; bu mağaza Manila ədəbi dairələrinin mərkəzinə çevrilmişdir. José ABŞ, Yaponiya və Avropada qonaq müəllim və yazıçı kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, 2022-ci il yanvarın 6-da Manila şəhərindəki “Makati Tibb Mərkəzi”ndə 97 yaşında yuxuda vəfat etmişdir. Yaradıcılığı Jose ədəbiyyata “The God Stealer” (Tanrı Oğrusu, 1968) kimi qısa hekayələrlə başlamış, lakin ən böyük şöhrətini “Rosales Saga” ilə qazanmışdır. Bu seriya Filippinin bir əsrə yaxın tarixini – İspan müstəmləkəçiliyindən Marcos diktaturasına qədər – bir ailənin hekayəsi üzərindən təsvir edir. “Po-on” (1984) tarixi kökləri, “The Pretenders” isə sinfi bərabərsizliyi araşdırır. “Mass” romanı isə kütləvi inqilabi ruhu vurğulayır. Jose-nin esseləri “In Search of the Word” (Söz Axtarışında, 1998) kimi toplularda Filippin mədəniyyətini və siyasətini tənqid edir. Onun üslubu realist, tarixi detallarla zəngin və emosionaldır; o, John Steinbeck və Graham Greene ilə müqayisə edilir. Əsərləri Francisco Sionil Jose romanlar, qısa hekayələr, esselər və şeirlər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “The Pretenders” – “Özünü Göstərənlər” (1962) – roman (Rosales Saga). “My Brother, My Executioner” – “Qardaşım, Mənim Cəlladım” (1973) – roman (Rosales Saga). “Mass” – “Kütlə” (1979) – roman (Rosales Saga). “Po-on” – “Po-on” (1984) – roman (Rosales Saga). “Tree” – “Ağac” (1978) – roman (Rosales Saga). “The God Stealer and Other Stories” – “Tanrı Oğrusu və Digər Hekayələr” (1968) – qısa hekayə toplusu. “In Search of the Word” – “Söz Axtarışında” (1998) – esse toplusu. “Ermita” – “Ermita” (1988) – roman. Mükafatlar və tanınma Jose aşağıdakı mükafatları qazanmışdır: "Ramon Magsaysay Mükafatı" (1980) – jurnalistika və ədəbiyyat üzrə. "Carlos Palanca Memorial Mükafatı" (bir neçə dəfə) – müxtəlif əsərləri üçün. "Filippin Mədəniyyət Mükafatı" (1989) – ədəbiyyat üzrə. "Pablo Neruda Beynəlxalq Mükafatı" (2004) – Çilidən. "Chevalier dans l’Ordre des Arts et Lettres" (2000) – Fransadan. Jose “Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı”na bir neçə dəfə namizəd olmuş, lakin qazanmamışdır. Əsərləri 28 dilə tərcümə olunmuşdur və “Rosales Saga” Filippin ədəbiyyatında milli epik kimi qiymətləndirilir. Şəxsi həyatı Jose 1949-cu ildə Teresita Jocson ilə evlənmiş və cütlüyün yeddi övladı – beş qız və iki oğul – olmuşdur. O, “Solidaridad” kitab mağazasını ailəsi ilə idarə etmiş və ömrünün sonuna qədər orada fəaliyyət göstərmişdir. José sosialist ideallara meyl etmiş, lakin Marcos rejimini açıq tənqid edərək həbs riski ilə üzləşmişdir. O, Filippin kənd həyatına və İlocano mədəniyyətinə bağlılığını vurğulamışdır. Mirası Francisco Sionil Jose Filippin ədəbiyyatında müstəmləkəçilikdən sonrakı dövrün ən böyük səslərindən biridir. “Rosales Saga” Filippinin tarixi və sosial problemlərini qlobal oxuculara çatdırmış, sinfi bərabərsizlik və milli şüur mövzularını dərinləşdirmişdir. Onun yaradıcılığı Filippin milli kimliyinin anlaşılmasında və gənc yazarların yetişməsində mühüm rol oynamışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/F._Sionil_Jos%C3%A9
https://www.nytimes.com/2022/01/07/world/asia/f-sionil-jose-dead.html
https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/national-artists-of-the-philippines/f-sionil-jose/
https://up.edu.ph/celebrating-the-life-of-national-artist-f-sionil-jose-97/
https://www.encyclopedia.com/arts/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/sionil-jose-francisco
https://thepost.net.ph/the-feed/arts-culture/a-national-artists-legacy-francisco-sionil-joses-best-works/#google_vignette
https://www.philstar.com/opinion/2024/10/31/2396477/essays-f-sionil-jose
https://varsitarian.net/literary/20220110/f-sionil-jose-he-wrote-stories-and-he-believed-in-them
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
