Florbela d’Alma da Conceiçao Espanca (8 dekabr 1894 – 8 dekabr 1930)-Portuqaliyalı şair və qısa hekayə yazarı. Ümumi məlumat O, “Livro de Mágoas” (Kədər Kitabı, 1919) və “Charneca em Flor” (Çöldəki Çiçək, 1931) kimi əsərləri ilə tanınır. Espanca Portuqal poeziyasında modernist və feminist səs kimi seçilir, əsərlərində sevgi, tənhalıq, kədər və qadın şəxsiyyəti mövzularını dərin emosiya və lirik intensivliklə təsvir etmişdir. Onun şeirləri Portuqaliyada “saudade” (həsrət) hissinin ən güclü ifadələrindən biri hesab olunur. Həyatı Florbela Espanca 1894-cü il dekabrın 8-də Vila Viçosa şəhərində (Alentejo bölgəsi) anadan olmuşdur. Atası João Maria Espanca fotoqraf və antikvar, anası Antónia da Conceição Lobo isə evdar qadın idi. Florbela qeyri-qanuni övlad kimi doğulmuş, atası yalnız 1927-ci ildə onu rəsmi olaraq tanımışdır. Uşaqlığını Alentejo çöllərində keçirmiş, bu da onun şeirlərində təbiətin güclü təsirini formalaşdırmışdır. 1908-ci ildə “Colégio Vasconcelos”da təhsil almış, daha sonra 1916-cı ildə “Lissabon Universiteti”nə hüquq tələbəsi kimi daxil olmuş, lakin təhsilini tamamlamamışdır; bu, Portuqaliyada universitetə qəbul olunan ilk qadınlardan biri olması baxımından tarixi əhəmiyyət kəsb edir. Espanca üç dəfə evlənmişdir: 1913-cü ildə Alberto Moutinho ile (1917-ci ildə ayrılmış), 1921-ci ildə António Guimarães ile (1925-ci ildə ayrılmış) və 1927-ci ildə Mário Lage ile. Övladı olmamış, bir neçə dəfə aşağı düşmə yaşamışdır. Həyatı boyu depressiya və emosional çətinliklərlə mübarizə aparmış, bu da yaradıcılığına dərin təsir etmişdir. 1930-cu il dekabrın 8-də, 36 yaşında doğum günündə Matosinhos şəhərində həddindən artıq dozada dərman qəbul edərək intihar etmiş və “Vila Viçosa Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Espanca ədəbiyyata “Livro de Mágoas” (1919) şeir toplusu ilə başlamış, bu əsər onun şəxsi kədərlərini və sevgi axtarışını lirik şəkildə təsvir edir. “Livro de Sóror Saudade” (Saudade Bacısının Kitabı, 1923) həsrət və tənhalıq mövzularını dərinləşdirir. “Charneca em Flor” (1931), ölümündən sonra nəşr olunmuş, onun ən yetkin və poetik əsəri sayılır; burada təbiət və qadın ruhunun birliyi vurğulanır. Espanca həmçinin “Contos” (Hekayələr, 1930) adlı qısa hekayə toplusu ilə nəsr sahəsində də fəaliyyət göstərmişdir. Onun üslubu romantizm və modernizmin qarışığıdır; şeirləri sonet formasına sadiqliyi və emosional intensivliyi ilə seçilir. Elizabeth Barrett Browning və Amália Rodrigues ilə müqayisə edilir. Əsərləri Florbela Espanca əsasən şeir toplusu yazmış, lakin qısa hekayələr də qələmə almışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Livro de Mágoas” – “Kədər Kitabı” (1919) – şeir toplusu. “Livro de Sóror Saudade” – “Saudade Bacısının Kitabı” (1923) – şeir toplusu. “Charneca em Flor” – “Çöldəki Çiçək” (1931, ölümündən sonra) – şeir toplusu. “Contos” – “Hekayələr” (1930) – qısa hekayə toplusu. “As Máscaras do Destino” – “Təqdirin Maskaları” (1931, ölümündən sonra) – qısa hekayə toplusu. Mükafatlar və tanınma Espanca həyatı boyu rəsmi mükafat almamışdır, çünki onun yaradıcılığı ölümündən sonra daha geniş tanınmışdır. “Charneca em Flor” Portuqal poeziyasında klassikə çevrilmiş, əsərləri ispan, fransız və ingilis dillərinə tərcümə olunmuşdur. 1949-cu ildə onun şərəfinə “Florbela Espanca Mükafatı” təsis olunmuşdur. Şeirləri Portuqal məktəblərində tədris olunur və müasir fadoda musiqi kimi istifadə edilmişdir. Şəxsi həyatı Espanca üç dəfə evlənmiş, lakin bu evliliklər ona emosional sabitlik gətirməmişdir. İlk əri Alberto Moutinho ilə boşanması Portuqaliyada qanuniləşmədən əvvəlki nadir boşanmalardan biri olmuşdur. Depressiya və intihar meylləri ilə mübarizə aparmış, qardaşı Apeles Espanca-nın 1927-ci ildə təyyarə qəzasında ölümü onun psixologiyasına ağır zərbə vurmuşdur. Espanca təbiətə və Alentejo çöllərinə dərin bağlılıq hiss etmiş, bu da şeirlərində əks olunmuşdur. Mirası Florbela Espanca Portuqal poeziyasında qadın duyğularını və şəxsi azadlığı tərənnüm edən ən böyük səslərdən biridir. Onun əsərləri modernist hərəkatın və feminist şüurun öncüllərindən sayılır. “Livro de Mágoas” və “Charneca em Flor” Portuqaliyada “saudade”nin poetik ifadəsi kimi klassik statusu qazanmışdır. Espanca-nın adı Lissabon və Vila Viçosa şəhərlərində küçələrə, məktəblərə və ədəbi tədbirlərə verilmişdir. 1995-ci ildə onun həyatından bəhs edən “Florbela” filmi çəkilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Florbela_Espanca
https://www.readpoetry.com/florbela-espanca/
https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/espanca-florbela-1894-1930
https://www.poetryinternational.com/en/poets-poems/poets/poet/102-29961_Espanca
https://florbela.com.pt/en/florbela-espanca/
https://www.goodreads.com/book/show/13320306-poesia-de-florbela-espanca---volume-i
https://tomorrowalgarve.com/jul-2024-florbela-espanca-a-lyrical-feminist-voice-of-sorrow-and-longing/
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
