Eva Ekeblad — İsveçli alim və aqronom. O, kartofdan un və spirt istehsalını kəşf edərək İsveçdə kənd təsərrüfatının inkişafına böyük töhfə vermişdir. Ekeblad həmçinin İsveç Kral Elmlər Akademiyasına üzv seçilən ilk qadın olmuşdur. Həyatı Eva Ekeblad 1724-cü il iyulun 10-da Stokholmda De la Qardi ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Qustav Yohan De la Qardi tanınmış siyasətçi, anası Maqdalena Oxenstierna isə zadəgan ailəsindən idi. Eva kiçik yaşlarından təhsilə maraq göstərmiş və ailəsinin imkanları sayəsində yaxşı təhsil almışdır. 1741-ci ildə, 16 yaşında olarkən, Eva Klass Ekeblad ilə evlənmişdir. Klass İsveçin yüksək vəzifəli dövlət xadimlərindən biri idi. Cütlüyün yeddi övladı olmuşdur. Eva ərinin tez-tez səfərdə olduğu dövrlərdə ailənin mülklərini idarə etmiş və bu zaman kənd təsərrüfatı ilə bağlı təcrübələrə başlamışdır. O, ömrünün son illərini Mariedal qəsrində keçirmiş və 1786-cı il mayın 15-də orada vəfat etmişdir. Elmi töhfələri Eva Ekebladın ən böyük elmi nailiyyəti 1746-cı ildə kartofdan un və spirt istehsalını kəşf etməsidir. O dövrdə İsveçdə kartof əsasən dekorativ bitki kimi yetişdirilirdi və yemək üçün geniş istifadə olunmurdu. Eva kartofu əzərək un halına gətirməyin və ondan spirt istehsal etməyin yollarını tapmışdır. Bu kəşf çörək istehsalında taxılın qismən əvəzlənməsinə və spirt istehsalında yeni mənbənin istifadəsinə imkan vermişdir. Onun bu ixtirası İsveçdə aclıq dövrlərində əhalinin qidalanmasına kömək etmiş və taxıl ehtiyatlarını qorumağa imkan yaratmışdır. 1748-ci ildə Eva bu işinə görə İsveç Kral Elmlər Akademiyasına üzv seçilmişdir. Bu, akademiyanın tarixində bir qadının ilk dəfə üzv qəbul edilməsi idi. Ekeblad həmçinin tekstil sahəsində də təcrübələr aparmışdır. O, sabun istehsalı və kumaşların ağardılması üçün yeni üsullar təklif etmişdir. Lakin bu işləri onun kartof kəşfi qədər geniş tanınmamışdır. Şəxsi həyatı və mirası Eva Ekeblad həyat yoldaşı Klass ilə birlikdə yeddi övlad böyütmüşdür. Ərinin 1771-ci ildə vəfatından sonra o, ailənin mülklərini idarə etməyə davam etmiş və elmi fəaliyyətini də sürdürmüşdür. Eva həm ailə başçısı, həm də alim kimi özünü sübut etmişdir. Ekebladın şəxsi həyatı sakit və təvazökar keçmişdir. O, zadəgan ailəsindən olmasına baxmayaraq, praktiki işlərə və xalqın rifahına töhfə verməyə üstünlük vermişdir. Eva Ekebladın mirası İsveçdə kənd təsərrüfatı və elmin inkişafında dərin iz qoymuşdur. Onun kartofdan istifadə ilə bağlı kəşfi bu bitkini Avropada əsas qida mənbəyinə çevirən prosesin başlanğıcı hesab olunur. 1786-cı ildə vəfat etdikdən sonra onun adı İsveç elm tarixində və qadın alimlər arasında xüsusi yer tutmuşdur.
https://www.britannica.com/biography/Eva-Ekeblad
https://scientificwomen.net/women/ekeblad-eva-167
https://www.worldatlas.com/feature/who-was-eva-ekeblad.html
https://new.millsarchive.org/2020/07/22/eva-ekeblad-1724-1786/
https://www.independent.co.uk/news/science/eva-ekeblad-swedish-scientist-google-doodle-potatos-vodka-flour-starch-a7832971.html
https://www.tekniskamuseet.se/en/learn-more/swedish-inventors/6595-2/
https://en.wikipedia.org/wiki/Eva_Ekeblad
Tarix : 16 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
