Escolar (Lepidocybium flavobrunneum) - Gempylidae fəsiləsinə aid olan bir balıq növü. Ekologiya Dünya üzrə tropik və mülayim sularda, 200–885 metr (656–2,904 fut) dərinlikdə yaşayır. O, həmçinin ilan makrel, walu walu (Havay dilində, bəzən waloo kimi yazılır) kimi tanınır və bəzən "kərə balığı" və ya "ağ tuna" kimi satılır. Xüsusiyyətlər Eskolar tünd qəhvəyi rəngdədir və yaşlandıqca rəngi tündləşərək demək olar ki, qara olur. Sürətli üzən bir balıqdır və anal və ikinci bel üzgəclərindən sonra dörd-altı kiçik üzgəci var. Eskolar 2 metrdən (7 fut) çox uzunluğa çata bilər. Yağ balığı (Ruvettus pretiosus) kimi, eskolar da öz qidasında təbii olaraq tapılan mum efirlərini (gempilotoksin) metabolizə edə bilmir. Bu, eskoların ətində 14-25% yağ tərkibi ilə nəticələnir. Sağlamlıq təsirləri Eskoların mum efir tərkibi keriorrəyaya (yunanca: mum axını) səbəb ola bilər ki, bu da gempilotoksizm və ya gempilid balıq zəhərlənməsi adlanır. Simptomlar qarın ağrılarından tez və sulu bağırsaq hərəkətlərinə qədər dəyişir və 30 dəqiqədən 36 saata qədər müddətdə baş verir. Bu vəziyyət steatoreya kimi də adlandırıla bilər. Eskoların səbəb olduğu keriorrəya riskini azaltmaq üçün iki məlum üsul var: porsiyaları 170 qram (6 unsiya) və ya daha az miqdarda məhdudlaşdırmaq və quyruğa yaxın hissələri yemək, çünki bu hissələrdə adətən mum efir tərkibi daha azdır. Dərin dəri təmizləmə, dondurma və ya qril üsulu ilə bişirmənin keriorrəya riskini azaldıb-azaltmadığı ilə bağlı müxtəlif məlumatlar var. Yanlış etiketləmə Eskolar həm restoranlarda, həm də balıq bazarlarında yanlış etiketlənə bilər. 2009-cu ildə Nyu-York və Denver şəhərlərindəki suşi restoranlarından götürülən tuna nümunələri DNA testinə tabi tutuldu. "Ağ tuna", "ağ tuna (albakor)" və ya "super ağ tuna" kimi etiketlənmiş balıq satan doqquz restorandan beşi əslində eskolar satırdı. 2010-2013-cü illərdə okean qoruma təşkilatı olan Oceana tərəfindən aparılan bir araşdırmada 114-dən çox tuna nümunəsi test edildi və ağ tuna nümunələrinin 84%-nin əslində eskolar olduğu aşkarlandı. Tənzimləmə və qadağalar İtaliya və Yaponiya eskoların satışını potensial yan təsirləri səbəbindən qadağan edib. Yaponiya hökuməti 1977-ci ildən bəri onu zəhərli hesab edir və istehlakını qadağan edib. 1999-cu ildə İsveç və Danimarka milli qida idarələri balıq ticarət assosiasiyaları və balıq idxal edən şirkətlərə eskolar və əlaqəli balıqların düzgün hazırlanmadıqda səbəb ola biləcəyi problemlər haqqında məlumat verib və tövsiyələr yayıb. 2007-ci ilin əvvəlində, ictimai narazılıq və istehlakçı şikayətlərindən sonra Honkonq hökumətinin Qida Təhlükəsizliyi Mərkəzi eskoların katerinq məqsədləri üçün istifadə edilməməsini tövsiyə etdi, balıq növlərinin satışdan əvvəl aydın şəkildə etiketlənməsini və identifikasiyasını məsləhət gördü və etibarlı mənbələrdən balıq alınmasını tövsiyə etdi. Honkonq hökuməti ticarət və istehlakçı qruplarının üzvlərindən ibarət işçi qrupu yaradaraq balıq növlərinin identifikasiyası üçün təlimatlar hazırladı. Amerika Birləşmiş Ştatlarında FDA, eskolar istehlakı ilə əlaqəli ishal şikayətlərini aldıqdan sonra 1990-cı illərin əvvəllərində balığın idxalına qarşı tövsiyə verən bülleten yayıb. Lakin FDA bir neçə il sonra balığın zəhərli və ölümcül olmadığı qənaətinə gəldi və bülleteni geri götürdü. Hal-hazırda FDA qeyri-rəsmi olaraq "Eskolar ştatlararası ticarətdə satılmamalıdır" tövsiyəsini verir.
https://caseagrant.ucsd.edu/seafood-profiles/escolar
https://fishspecies.dnrec.delaware.gov/FishSpecies.aspx?habitat=2&species=114
https://www.canada.ca/en/health-canada/services/food-nutrition/food-safety/information-product/escolar-adverse-reactions.html
https://www.seafoodsource.com/seafood-handbook/finfish/escolar
https://fishbase.se/summary/1042
http://www.bccdc.ca/resource-gallery/Documents/Educational%20Materials/EH/FPS/Fish/ESCOLAR1.pdf
https://www.qld.gov.au/health/staying-healthy/food-pantry/food-safety-for-consumers/potentially-hazardous-foods-processes/seafood/escolar-and-oilfish
https://www.foodauthority.nsw.gov.au/consumer/food-poisoning/escolar-oilfish
https://santamonicaseafood.com/seafood/escolar
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780123850072000255
https://www.quora.com/Is-the-fish-Escolar-safe-to-eat
https://seafoods.com/glossary/escolar
https://www.inaturalist.org/taxa/194677-Lepidocybium-flavobrunneum
https://fishesofaustralia.net.au/home/species/706
https://globalseafoods.com/blogs/news/escolar-it-is-no-accident?srsltid=AfmBOoo54bfEOAk_uwZLaqhll1k-Cge1ttt6bIqR-y28ZXP1B_ewl3vI
Tarix : 22 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
