Əməyin mühafizəsi və texniki təhlükəsizlik insanların təhlükəsiz iş mühitində işləməsi üçün hüquqi, sosial-iqtisadi, texniki-təşkilati, sinat-gigienik, müalicə-proflaktik tədbirlər toplusunun məcmuusunun iş yerində tətbiqidir. İş mühitinin təhlükəsiz şəkildə qurulması, işçi sağlamlığının qorunmasında əsas rol oynayır. İşçilərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, onların motivasiyasını artırır, istehsal gücünü yüksəldir, peşə xəstəliklərinin və iş qəzalarınn baş verməsinin qarşısını alır. Həmçinin, müvafiq mühafizə tədbirləri, müəssisələrin sosial məsuliyyətlərini yerinə yetirməsinə kömək edir. Bu, iş mühitinin keyfiyyətini artıraraq, işçilərin performansını və məmnuniyyətini yüksəldir. Ümumi olaraq məsələyə nəzər salsaq sağlamlıq ünsürlərini aşağıdakı kimi sinifləndirmək olar 1. Fiziki sağlamlıq: İş yerində təhlükəsizlik tədbirlərinin görülməsi, işçilərin fiziki sağlamlığını qoruyur. Məsələn, tikinti sahələrində, ağır yük qaldırma, yüksək yerə qalxma və alətlərin düzgün istifadəsi kimi risklər mövcuddur. Bu risklərin azaldılması üçün müvafiq tədbirlər görülməlidir. İş mühitinin təhlükəsizliyi, işçilərin işə gəlmə sıxlığını artırır və iş yerindəki xəsarətlərin sayını azaldır. 2. Psixoloji sağlamlıq: İş mühitinin psixoloji sağlamlığı da əməyin mühafizəsinin vacib bir hissəsidir. İş yerində stres, işçilərin psixoloji sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. İşçilərin psixoloji sağlamlığına diqqət yetirmək, onların motivasiyasını artırır və daha məhsuldar bir iş mühiti yaradır. İş yeri mühitinin müsbət olması, işçilərin qarşılıqlı münasibətlərini yaxşılaşdırır, əməkdaşlıq ruhunu artırır. Əmək qanunvericiliyi və standartlar Əməyin mühafizəsi sahəsində qanunvericilik, dövlətlərin işçi hüquqlarını qorumaq üçün yaratdığı hüquqi çərçivəni təşkil edir. Hər bir ölkənin özünə məxsus əmək qanunları vardır. Azərbaycan Respublikasında bu normalar, Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsi, Azərbaycan Respublikasının Texniki Təhlükəsizlik Haqqında qanunu və digər normativ sənədlərlə tənzimlənir. Əməyin mühafizəsi praktikaları 1. Hüquqi tədbirlər sistemi - Dövlət Qanunvericiliyinə əsasən müəssisədə texniki aktların normativ sənədlərin hazırlanması; 2. Sosial-İqtisadi tədbirlər sistemi - İşçinin işə qəbulu zamanı onun sosial haqları haqqında işə götürən arasında əldə olunmuş razılaşmadır; 3. Texniki-təşkilati tədbirlər sistemi - İş yerinin təhlükəsiz idarə edilməsinə yönəlik yerinə yetirilən fəaliyyətlərdir; 4. Sanitar-gigienik tədbirlər sistemi - birbaşa işçinin sağlamlığına təsir göstərən istehsalat amillərinin aradan qaldırlmasına, fiziki, kimyəvi, bioloji, psixoloji zərərli istehsalat amillərinin azaldılmasına yönəlik tədbirlərin məcmuusudur; 5. Müalicə profilaktika tədbirləri - işçinin peşə xəstəliyinə tutulmaması üçün görülən işlərin (müalicə profilaktika, sanatoriya müalicəsi və s.) toplusudur. Müəssisələrdə əməyin mühafizəsi sahəsində bir sıra praktikalar tətbiq olunur. Bunlar arasında risklərin qiymətləndirilməsi, işçilərin təlimatlandırılması, təhlükəsizlik avadanlıqlarının istifadəsi, ilk yardım tədbirləri və s. vardır. 1. Risklərin qiymətləndirilməsi: Hər bir iş mühitinin spesifik risklərini müəyyən etmək, zədələnmə və xəstəliklərin qarşısını almaq üçün vacibdir. Risklərin qiymətləndirilməsi, iş yerində mövcud olan təhlükələri və riskləri tanımaq, bu risklərin aradan qaldırılması üçün müvafiq tədbirlər görmək məqsədini güdür. Bu qiymətləndirmələr müntəzəm olaraq aparılmalı və nəticələr müvafiq tədbirlərlə izlənilməlidir. 2. Təlimatlandırma və tədris: İşçilərin təhlükəsizlik qaydaları və mühafizə avadanlıqları haqqında düzgün məlumatlandırılması onların təhlükəsizlik davranışlarını müsbət yöndə təsir edir. Təlimlər, işçilərin risklərlə tanış olmasına və təhlükəsiz iş praktikalarına riayət etmələrinə kömək edir. Təlimlərin müntəzəm olaraq keçirilməsi, işçilərin mühafizə avadanlıqlarını necə düzgün istifadə edəcəyini bilmələrini təmin edir. 3. Təhlükəsizlik avadanlıqları: İş yerində mühafizə avadanlıqlarının (maskalar, əlcək, kaskalar və s.) istifadəsi, işçilərin fiziki zədələnmələrdən qorunmasını təmin edir. Bu avadanlıqların düzgün seçilməsi və istifadəsi mütləqdir. İş mühitinin təhlükəsizliyini artırmaq üçün mühafizə avadanlıqlarının standartlara uyğun olması vacibdir. 4. İlk yardım tədbirləri: İş yerində ilk yardımın göstərilməsi üçün müvafiq təlimatlandırma və hazırlıq vacibdir. İşçilər, zədələnmə halında necə davranmalı olduqlarını bilməlidirlər. İlk yardım təlimləri, iş yerindəki hər bir işçinin zədələnmə halında nə etməli olduğunu bilməsini təmin edir. Beynəlxalq təcrübə Dünyanın bir çox ölkəsində, əməyin mühafizəsi sahəsində müasir yanaşmalar tətbiq olunur. Məsələn, Skandinaviya ölkələri, işçilərin sağlamlığına və rifahına xüsusi diqqət yetirirlər. İş mühitinin ergonomik dizaynı, stressin azaldılması və işçilərin sosial müdafiəsi bu yanaşmanın əsasını təşkil edir. Bunlara nümunə olaraq iş günlərinin sayının azaldılmasını da göstərmək olar. Sosial məsuliyyət Müəssisələrin əməyin mühafizəsi sahəsindəki fəaliyyətləri, yalnız qanunvericiliyə uyğunluqdan ibarət deyil, həm də sosial məsuliyyətin bir hissəsidir. Müəssisələr, işçilərin sağlamlığını qorumaqla yanaşı, cəmiyyətə də müsbət təsir göstərməlidir. Sosial məsuliyyət çərçivəsində işçilərin rifahı, cəmiyyətin inkişafı üçün vacibdir. Müəssisələr, işçilərin sağlamlığına, təhsilə və sosial məsələlərə yönəldikdə, daha müsbət bir iş mühiti yaradırlar. İqtisadi təsirlər İş yerində əməyin mühafizəsi sahəsində görülən tədbirlər, müəssisələrin iqtisadi səmərəliliyini artırır. İşçi sağlamlığına yatırım, xəstəliklərin və iş qəzalarının azalmasına gətirib çıxarır. Bu, işçi məmnuniyyətini artırır, işçi dövriyyəsini azaldır və istehsal prosesinin səmərəliliyini yüksəldir. Müəssisələr, təhlükəsizlik tədbirlərini tətbiq etməklə, həm də xərc azaldılması və gəlir artırılması imkanlarını əldə edirlər.
https://e-qanun.az/framework/46943
https://e-qanun.az/framework/21
https://e-qanun.az/framework/10926
https://demx.gov.az/?hl=az
Tarix : 29 noyabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
