Edith Lopez Tiempo (22 aprel 1919 – 21 avqust 2011) - Filipinli şairə, roman yazarı, qısa hekayə yazarı və ədəbiyyat tənqidçisi. Ümumi məlumat O, “A Blade of Fern” (Qıjı Bıçağı, 1978) romanı və “Tracks of Babylon” (Babil İzləri, 1966) şeir toplusu ilə tanınır. Tiempo Filippin ədəbiyyatında ingilis dilində yazan ən mühüm qadın səslərindən biridir və “Yeni Tənqid” (New Criticism) üslubunu Filippin ədəbiyyatına tətbiq etmişdir. 1999-cu ildə “Filippin Milli Rəssamı” adına layiq görülmüşdür və həyat yoldaşı Edilberto Tiempo ilə birlikdə “Silliman Universiteti”nin ədəbi irsini formalaşdırmışdır. Həyatı Edith Lopez 1919-cu il aprelin 22-də Filippinin Leyte əyalətindəki Baybay şəhərində anadan olmuşdur. Atası Salvador Lopez dövlət məmuru, anası Teresa Cutanda isə evdar qadın idi. Ailəsi Visayan etnik qrupuna mənsub idi. Edith ibtidai və orta təhsilini Baybayda almış, 1936-cı ildə “Silliman Universiteti”nə daxil olaraq ingilis dili üzrə bakalavr dərəcəsi qazanmışdır (1940). Universitetdə gələcək həyat yoldaşı Edilberto Tiempo ilə tanış olmuşdur. 1947-ci ildə ABŞ-da “Iowa Universiteti”nin “Yaradıcılıq Yazı Proqramı”na qəbul olunmuş və burada magistr dərəcəsi almışdır (1949). Bu proqramda Paul Engle və Robert Frost kimi müəllimlərdən təhsil almış, “Yeni Tənqid” metodologiyasını öyrənmişdir. 1950-ci ildə Filippinə qayıdaraq “Silliman Universiteti”ndə professorluq etmiş və 1962-ci ildə Edilberto ilə birlikdə “Silliman Milli Yazıçılar Seminarını” təsis etmişdir. Bu seminar Filippin ədəbiyyatında gənc yazarların yetişməsində mühüm rol oynamışdır. Tiempo 2011-ci il avqustun 21-də Dumaguete şəhərində 92 yaşında vəfat etmişdir. Yaradıcılığı Tiempo ədəbiyyata şeirlə başlamış, ilk toplusu “Tracks of Babylon” (1966) ilə Filippin poeziyasında lirik və formalist üslubu ilə diqqət çəkmişdir. “A Blade of Fern” (1978) romanı müharibədən sonrakı Filippin kənd həyatını və insan münasibətlərini təsvir edir. “His Native Coast” (Dəniz Kənarı, 1979) isə yerli mədəniyyət və modernləşmə arasındakı ziddiyyəti araşdırır. “The Builder” (İnşaatçı, 2003) onun son romanıdır və ailə, sevgi və itki mövzularına fokuslanır. Tiempo-nun qısa hekayələri “Abide, Joshua” (Dayan, Yuşə, 1989) kimi toplularda dərc olunmuşdur. Onun üslubu zəngin imgələr, dəqiq struktur və emosional dərinliklə seçilir; o, T.S. Eliot və Emily Dickinson ilə müqayisə edilir. Əsərləri Edith Tiempo şeirlər, romanlar, qısa hekayələr və tənqidi esselər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Tracks of Babylon” – “Babil İzləri” (1966) – şeir toplusu. “A Blade of Fern” – “Qıjı Bıçağı” (1978) – roman. “His Native Coast” – “Dəniz Kənarı” (1979) – roman. “The Alien Corn” – “Yad Buğda” (1991) – roman. “The Builder” – “İnşaatçı” (2003) – roman. “Abide, Joshua and Other Stories” – “Dayan, Yuşə və Digər Hekayələr” (1989) – qısa hekayə toplusu. “The Tracks of Babylon and Other Poems” – “Babil İzləri və Digər Şeirlər” (1988) – şeir toplusu. “The Literary Apprentice” – “Ədəbi Şagird” (1980) – tənqidi esse. Mükafatlar və tanınma Tiempo aşağıdakı mükafatları qazanmışdır: "Filippin Milli Rəssamı" (1999) – ədəbiyyat üzrə Filippinin ən yüksək mükafatı. "Carlos Palanca Memorial Mükafatı" (bir neçə dəfə) – şeir və qısa hekayələri üçün. "Silliman Universiteti Fəxri Doktoru" (1980) – ədəbiyyat və təhsildəki töhfələrinə görə. "UP Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas" (1988) – Filippin Universitetindən. "Don Carlos Palanca Memorial Mükafatı" (1969) – “Tracks of Babylon” üçün. Tiempo-nun əsərləri “The New Yorker” və “Poetry Magazine” kimi nəşrlərdə dərc olunmuşdur. “Silliman Milli Yazıçılar Seminarı” onun irsi olaraq hər il keçirilir. Şəxsi həyatı Tiempo 1940-cı ildə Edilberto Tiempo ilə evlənmiş və cütlüyün iki övladı – Maldon və Rowena – olmuşdur. Oğlu Maldon Tiempo də yazıçı və professor olmuşdur. Edith və Edilberto Dumaguete şəhərindəki “Silliman Universiteti” kampusunda yaşayaraq ədəbi cütlük kimi tanınmışdır. Edith dindar protestant idi və bu, onun şeirlərində mənəvi motivlər kimi əks olunmuşdur. O, tələbələrinə səbirli və dəstəkçi müəllim kimi yadda qalmışdır. Mirası Edith Tiempo Filippin ədəbiyyatında “Yeni Tənqid”in pioneri və qadın sənətinin öncüsü kimi mühüm yer tutur. Onun şeirləri və romanları Filippin ingilis dilli ədəbiyyatında lirik və intellektual standartlar qoymuşdur. “Silliman Seminarı” vasitəsilə yüzlərlə gənc yazıçını yetişdirmiş, Filippin ədəbi mədəniyyətini zənginləşdirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Edith_Tiempo
https://buglaswritersjournal.com/tag/edith-tiempo/
https://maryjoydeguzman.wordpress.com/2016/07/29/edith-l-tiempo/
https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/national-artists-of-the-philippines/edith-l-tiempo/
https://www.jstor.org/stable/42633650
https://www.ust.edu.ph/hidalgo-lectures-on-edith-l-tiempos-fiction-for-nccas-national-artists-for-literature-series/
https://philippinesgraphic.com.ph/2024/01/22/edith-l-tiempo-up-close-and-personal/
https://kahimyang.com/articles/2920/edith-cutaran-lopez-tiempo-was-born-on-april-22-1919-in-bayombong-nueva-vizcaya#google_vignette
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
