Dvaykaselaksus (Dwykaselachus) - Təxminən 280 milyon il əvvəl perm dövründə, indiki Cənubi Afrikada yaşamış nəsli kəsilmiş simmoriiform qığırdaqlı balıq cinsi. İlk dəfə 1980-ci illərdə Karoo superqrupunun çöküntü qovşağında aşkar edilmişdir. Dvaykaselaksusun kəşfinə qədər, simmoriiformların Elasmobranchii qrupuna aid olan köpəkbalıqları ilə əlaqəli olduğu düşünülürdü. Lakin, nisbətən yaxşı qorunmuş kəllə sümüyünün KT (Kompyüter Tomoqrafiya) skanları, beynin forması və daxili qulaq quruluşu kimi xüsusiyyətlərin, kimera balıqları da daxil olmaqla, Holocephali qrupundakı qığırdaqlı balıqlarla ortaq olduğunu göstərdi. Bu isə Devon nəsil tükənməsindən sonra ilk əsas qığırdaqlı balıq radiasiyasının, ümumi olaraq düşünüldüyü kimi köpəkbalıqları deyil, holocephalilər olduğunu göstərir. Kəşfi və tarixi Dvaykaselaksus ilk dəfə 1980-ci illərdə həvəskar paleontoloq Roy Oosthuizen tərəfindən Karoo superqrupunun dvayka qrupundakı çöküntü qovşağında aşkar edilmiş və 1986-cı ildə Burger Wilhelm Oelofsen tərəfindən təsvir edilmişdir. 2013-cü ildə Cənubi Afrikadakı Rhodes Universitetinin Geologiya Departamenti və Albany Muzeyində tədqiqatçı olan həmmüəllif Dr. Robert Gess, Dvaykaselaksusun kəllə sümüyünün KT skanını aparmış və onun simmoriiform morfologiyaya sahib olduğunu, 3D şəklində yaxşı qorunmuş bir modelə bənzədiyini göstərmişdir. Əvvəlcə kəllənin bir simmoriid köpəkbalığına aid olduğu düşünülürdü, lakin KT-skanlama nəticəsində əldə edilən təsvirlər nümunənin kimera balıqlarının erkən qohumlarından biri olduğunu göstərən anatomik strukturlar ortaya çıxarmışdır. Görünüşcə köpəkbalıqlarına bənzəməsinə baxmayaraq, Dvaykaselaksus əslində köpəkbalığı deyildi, lakin Devon dövründə əsl köpəkbalıqları ilə ortaq əcdaddan ayrılmışdı. Təsviri Üçölçülü birləşməyə malik simmoriiform morfologiyaya sahibdir. Kimera balıqları ilə ən çox görünən ortaq ixtisaslaşma, yuxarıya doğru çıxıntı edən mezensefalon (orta beyin) kamerası ilə telensefalon (ön beyin) boşluğunun ventral səviyyəsi arasındakı uyğunsuzluqdur. Aşkar edilmiş kəllə sümüyü qeyri-adi etmoid qığırdaqlara malikdir və bu, böyük yarımkürə formalı burun kapsullarını əhatə edir. Burun kapsulları internazal yiv ilə birləşdirilmişdir. Hər kapsulun damı döşəməsindən daha qısadır ki, bu da köpəkbalıqlarının əksinə, burun dəliklərinin bir qədər yuxarıya doğru yönəldiyini göstərir. Beyin qutusu damı əksər hallarda tamdır və fontanel üçün az yer buraxır. Təsnifatı Filogenetik analizlər, Dvaykaselaksus ilə kimera balıqları arasında mövcud olan ortaq xüsusiyyətlərin əhəmiyyətini vurğulayır. Coates və digərləri tərəfindən aparılan başqa bir tədqiqat, filogenetik analiz vasitəsilə Gladbachusun qığırdaqlı balıqların kök növü olduğunu təsdiqləmişdir. Bu, qığırdaqlı balıqların tac kladı olduğunu dəstəkləyən güclü sübutlarla təmin edilmişdir. Tədqiqat, tac qığırdaqlı balıqlarının ilkin təkamül radiasiyasının əsasən Devon dövründən sonra baş verdiyini və Devon dövrü sonundakı kütləvi tükənmədən sonra onurğalıların bərpasında əhəmiyyətli bir komponent təşkil etdiyini irəli sürür. Cari analizlər, xarakter vəziyyəti paylanmasının ziddiyyətli nümunələrinə yönəlir və qığırdaqlı balıqlara xas xüsusiyyətlərin ilkin tam qrup üzvləri arasında təkrar və yaxın təkamül yolu ilə inkişaf etdiyini göstərir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Dwykaselachus
https://www.nature.com/articles/nature20806
https://www.sciencedaily.com/releases/2017/01/170104133556.htm
https://www.academia.edu/232414
https://novataxa.blogspot.com/2017/01/dwykaselachus.html
https://link.springer.com/article/10.1007/s11160-010-9162-x
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0899536299000780?via%3Dihub
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5784200/
Tarix : 18 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
