Epipactis dunensis - Ümumiyyətlə düza helleborini kimi tanınan, orkide ailəsinə aid olan və yalnız Böyük Britaniya və İrlandiyada tapılan bir bitki növü. Aşağıda onun xüsusiyyətləri və tarixçəsi barədə məlumat verilir: Xüsusiyyətlər Boyu: Əsasən 20–50 sm (7.9–19.7 düym) hündürlüyə qədər böyüyür. Çiçək Sapı: Çiçək sapının yuxarı yarısı tüklüdür. Yarpaqlar: Bitkinin üçdən onadək sarımtıl-yaşıl, ovaldan oxvari formaya qədər olan yarpaqları çiçək sapı boyunca qarşılıqlı şəkildə düzülür. Çiçəklər: Çiçəklər yaşıl, petalları daha açıq rəngdədir, labellum (dodaq) hissəsi qayıq formasında, tünd şokolad rəngindədir və şəffaf, ağ kənarı var. Epichile (dodağın yuxarı hissəsi) ürək formasında və ucu iti olur. Bitki ümumiyyətlə 35-ə qədər çiçək istehsal edir. Çiçəkləmə dövrü: İyun ayının sonlarından Avqust ayının ortalarına qədər davam edir. Çiçəklərin tozlanması: Çiçəklər əsasən öz-özünə tozlanır. Meyvə: Meyvə kapsul şəklində olur və yüngül, mikroskopik toxumlar külək tərəfindən yayılır. Tarix 1918-ci ildə Thomas Stephenson və Thomas Alan Stephenson tərəfindən rəsmi olaraq təsvir edilmişdir və ilk olaraq Helleborine viridiflora f. dunensis adı verilmişdir. 1926-cı ildə Masters John Godfery bu formu növ statusuna qaldıraraq ona Epipactis dunensis adını vermişdir. Yayılması Epipactis dunensis yalnız Böyük Britaniya və İrlandiyanın sahilindəki düza yaxınlıqlarında, o cümlədən İngiltərədəki və Şotlandiyadakı çöllərdə böyüyür. Bəzi mənbələr Tyne helleborini adlandıran, Şimali İngiltərənin və Cənubi Şotlandiyanın meşələrində böyüyən formaya da işarə edirlər. Bu növ spesifik yaşayış mühitlərində, xüsusilə düza yaxın ərazilərdə tapılır və digər orkide növlərinə nisbətən nisbətən nadirdir. Toxumlarının yüngül və mikroskopik olması külək vasitəsilə yayılmasına kömək edir, lakin onun xüsusi yaşayış mühiti onu mühit dəyişikliyinə qarşı həssas edir. Onun qorunma vəziyyəti və ya böyümə şərtləri ilə bağlı daha çox məlumat istəsəniz, mənə bildirə bilərsiniz. Yaşaması Düza Helleborini (Epipactis dunensis) nəm düza sahələrində, sürünən qovaq kolu arasında böyüyür. Angleseydə bu bitki, düza sistemindən çıxaraq yaxınlıqdakı şam meşələrinə yayılmağa başlamışdır. Bu sığınacaq sahələrdə bitkilər daha böyük və daha sağlam böyüyür. Çiçəkləmə dövrü Bu gec çiçək açan orkide İyul və avqustun əvvəllərində ən gözəl vaxtını keçirir, bu da onu bu yay aylarında gözəl bir görünüş halına gətirir. Tyne Helleborini Tyne Helleborini (Epipactis dunensis subsp. tynensis) rəsmi olaraq fərqli bir növ kimi qəbul edilməsə də, bəziləri onu bu adla çağırır. Bu bitki Düza Helleborini ilə çox oxşardır, lakin daha kiçik çiçəkləri, daha tünd yaşıl rəngdədir və ağ dodaq ilə fərqlənir. Çiçəyin dodaq hissəsinin hipokil (çiyin formasında olan hissəsi) tünd qəhvəyi rəngdədir. Tyne Helleborini çiçəkləri, Yaşıl Çiçəkli Helleborini (Epipactis phyllanthes) çiçəklərinə bənzəyir, lakin bu çiçəklər daha tez və tam açılır. Bu alt növ, Northumberland bölgəsində, həmçinin Şotlandiyada köhnə kömür mədənləri və meşələrdə tapılır. Onun çiçəkləmə dövrü İyun sonları və İyul aylarına qədər davam edir.
https://www.first-nature.com/flowers/epipactis-dunensis.php
https://wildflowerfinder.org.uk/Flowers/H/Helleborine(Dune)/Helleborine(Dune).htm
https://www.hardyorchidsociety.org/orchidphotos/epipactis-dunensis/jQueryGallery1/e-dunensis.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Epipactis_dunensis
https://dynamicdunescapes.co.uk/2022/05/summer-placement-lyndsey-dunn/
https://www.inaturalist.org/taxa/366366-Epipactis-dunensis
http://www.wildflowerweb.co.uk/plant/1570/dune-helleborine
Tarix : 10 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
