Durian - Durio cinsinə aid bir neçə ağac növünün yeməli meyvəsi. Meyvənin dünyada 30 tanınmış növü var, ən azı doqquzu yeməlidir. Durio zibethinus beynəlxalq bazarlarda mövcud olan yeganə növdür. Bəzi bölgələrdə "meyvələrin kralı" kimi tanınan durian, böyük ölçüsü, kəskin qoxusu və tikanlı qabığı ilə fərqlənir. Meyvənin uzunluğu 30 sm, diametri 15 sm qədər böyüyə bilər və adətən 1 ilə 3 kq arasında olur. Növlərdən asılı olaraq forması uzunsovdan yuvarlaq, qabığının rəngi yaşıldan qəhvəyiyə, əti isə açıq sarıdan qırmızıya qədər dəyişir. Bəzi insanlar durianın xoş, şirin bir qoxusu olduğunu düşünür, digərləri isə bu ətri həddindən artıq xoşagəlməz hesab edir. Bir neçə gün davam edə bilən kəskin qoxusunun qalıcı olması Sinqapur və Banqkok kimi Cənub-Şərqi Asiyada bəzi otel və ictimai nəqliyyat xidmətlərinin meyvəni qadağan etməsinə səbəb olub. Meyvə Cənub-Şərqi Asiya mətbəxlərində müxtəlif şirin desertlərin və ləzzətli yeməklərin hazırlanmasında istifadə olunur. Toxumları bişirildikdə yeyilə bilər. Əkinçilik və ticarət 2018-ci ildə Tayland, ildə təxminən 700.000 ton durian istehsal edərək, bunun da 400.000 tonunu Çin və Honq Konqa ixrac etməklə, dünyanın bir nömrəli durian ixracatçısı olub. Taylandda hər il mayın əvvəlində Ümumdünya Durian Festivalı keçirir. Durian, saxlama müddəti qısa olduğu üçün nisbətən baha başa gələn meyvədir. Raf ömrü meyvənin büzülməsi ilə əlaqədar olaraq 4-5 həftədir. Meyvənin yeməli hissəsi bütün meyvənin kütləsinin yalnız 15-30%-ni təşkil edir. Kulinariya Taylandda durian şirin yapışqan düyü ilə yeyilir və bazarlarda durian pastası blokları satılır. Yetişməmiş durianlar tərəvəz kimi bişirilir. Malayziyalılar duriandan həm şəkərli, həm də duzlu konservlər hazırlayırlar. Durian duz, soğan və sirkə ilə doğrandıqda ona boder deyilir. Şabalıd böyüklüyündə olan toxumları qaynadılmış, qovrulmuş və ya kokos yağında qızardılmış halda yeyilir. Yavada toxumlar incə dilimlənir və qənnadı kimi şəkərlə bişirilir. Bişməmiş toxumlar isə siklopropen yağ turşularına görə zəhərli olur. Durian meyvəsi ənənəvi Malay konfeti, buz kacang, dodol, lempuk, qızılgül peçenyeləri, dondurma, milkşeyk və kapuçino kimi müxtəlif qidalarda istifadə olunur. Es durian (durian dondurması) İndoneziyada məşhur desertdir. Qırmızı ətli durian ənənəvi olaraq şirin su balıqlarından hazırlanan İndoneziya şorbası sayura əlavə edilir. Tərkibi Xam durian 65% su, 27% karbohidratlar (4% pəhriz lifi daxil olmaqla), 5% yağ və 1% zülaldan ibarətdir. 100 qramda xam və ya təzə dondurulmuş durian, tiaminin Gündəlik Dəyərinin (DV) 33%-ni və digər B vitaminləri, C vitamini və pəhriz mineral manqanının (15-24% DV, cədvəl) orta məzmununu təmin edir. Malayziya, Tayland və İndoneziyadan olan müxtəlif durian sortları karbohidrat tərkibinə görə 16-29%, yağ tərkibi 2-5%, zülal tərkibi 2-4%, pəhriz lifinin tərkibi 1-4% və kalorili dəyərlərinə görə dəyişir. Durian ətindəki yağ turşuları xüsusilə oleik turşusu və palmitik turşusu ilə zəngindir.
https://web.archive.org/web/20210427051612/https://www.lexico.com/definition/durian
https://www.straitstimes.com/singapore/hail-the-king-of-fruit-10-types-of-durians-from-malaysia
https://web.archive.org/web/20110304071448/http://aciar.gov.au/files/node/598/mn114-part1.pdf
https://web.archive.org/web/20080316142018/http://www.foodmarketexchange.com/datacenter/product/fruit/durian/details/durain_02_grow.html
https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2023/05/04/039world039s-smelliest-fruit039-now-banned-from-bangkok-buses
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8888783/
Tarix : 28 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
