İlbizçəkən (elmi adı Anisoptera, Odonata dəstəsinin bir infra dəstəsi) - Uçan həşərat növü. Hazırda 3,000-ə yaxın canlı ilbizçəkən növü məlumdur. Onların əksəriyyəti tropik bölgələrdə yayılmışdır, mülayim iqlim zonalarında isə daha az növ mövcuddur. Bataqlıqların və su hövzələrinin azalması ilbizçəkənlərin populyasiyasına ciddi təhlükə yaradır. Yetkin ilbizçəkənlər böyük, mürəkkəb gözlərə, iki cüt güclü və şəffaf qanada və uzun, incə bədənə malikdirlər. Bir çox növ parlaq, iridescent və ya metalik rənglərə sahibdir ki, bu da onları uçuş zamanı asan görünən edir. Yetkin ilbizçəkənin hər mürəkkəb gözündə təxminən 24,000 ommatidiya olur. İlbizçəkən və yalançı ilbizçəkən fərqi İlbizçəkənlər yalançı ilbizçəkənlərlə qarışdırıla bilər. Onlar bənzər bədən quruluşuna sahibdirlər, lakin yalançı ilbizçəkənlər daha incə və yüngüldürlər. Əsas fərq: İlbizçəkənlər qanadlarını açıq vəziyyətdə saxlayır, Yalançı ilbizçəkənlər qanadlarını bədəninə yapışdıraraq qatlayır. İlbizçəkənlər çevik və sürətli uçuşa malikdirlər, yalançı ilbizçəkənlər isə daha zəif və titrək uçuş göstərirlər. İlbizçəkənlər ov və ya rəqiblərinə hücum edərkən hərəkət kamuflyajından istifadə edirlər. Həyat dövrü və davranış İlbizçəkənlər həm sürfə, həm də yetkin fərd kimi yırtıcıdırlar. Sürfə mərhələsi bəzi növlərdə 5 ilə qədər davam edə bilər. Yetkin fərdlər isə adətən 5 həftəyə qədər, bəzi hallarda isə cəmi bir neçə gün yaşayırlar. Bəzi növlər hətta okeanları belə keçə bilən miqrasiya qabiliyyətinə malikdir. Təkamül İlbizçəkənlərin uzaq qohumu olan nəhəng karbon dövrü həşəratı Meganeura monyi təxminən 680 mm qanad genişliyinə malik idi. Solnhofen əhəngdaşında tapılmış Mesurupetala növü Yura dövrünün gec Tithonian mərhələsinə aiddir. İlbizçəkənlər və onların qohumları 325 milyon il əvvəl Karbon dövründə yaşamış qədim həşərat qrupu olan Meganisoptera ilə struktur baxımından oxşardır. Bu qrupun ən böyük nümayəndələrindən biri olan Meganeuropsis permiana, Perm dövrünün əvvəllərində yaşamış və qanad genişliyi təxminən 750 mm olmuşdur.

İstinadlar

https://www.britannica.com/animal/dragonfly

https://british-dragonflies.org.uk/odonata/dragonflies-2/

https://www.smithsonianmag.com/science-nature/14-fun-facts-about-dragonflies-from-their-lethal-hunting-prowess-to-incredible-migratory-feats-96882693/

https://www.merriam-webster.com/dictionary/dragonfly

https://british-dragonflies.org.uk/odonata/life-cycle-and-biology/

https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/dragonfly

https://biodiversityireland.ie/surveys/dragonfly-ireland/

Tarix : 26 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.