Dördbarmaq kirpi (Atelerix albiventris) - Afrika qitəsində geniş yayılmış bir kirpi növü. Bu növ əsasən Qərbi, Mərkəzi və Şərqi Afrikada yaşayır. Adını ön pəncələrindəki dörd barmaqdan alır, çünki digər kirpi növlərində olduğu kimi beş deyil, dörd barmağı var. Dördbarmaq kirpi, həm təbiətdə, həm də ev heyvanı kimi populyarlıq qazanmış növlərdən biridir. Fiziki xüsusiyyətlər Uzunluğu: 15-25 sm. Çəkisi: 250-700 qram. Rəngi: Arxa hissəsi əsasən qəhvəyi, sarımtıl və ya boz tikanlarla örtülüdür. Qarın hissəsi isə ağ və ya açıq boz rəngdədir. Tikanlar: Digər kirpilərdə olduğu kimi, özünü müdafiə məqsədilə sərt tikanlardan istifadə edir. Təhlükə anında bədənini sıxaraq kürəcik formasına düşür. Ayaqları: Digər Atelerix növlərindən fərqli olaraq, dörd barmaqla xarakterizə olunur. Yaşam sahəsi və ətraf mühit Dördbarmaq kirpisi Afrika qitəsinin müxtəlif bölgələrində, xüsusilə Sudan, Çad, Nigeriya, Konqo, Keniya və Tanzaniya kimi ölkələrdə geniş yayılmışdır. Əsasən savannalarda, açıq çəmənliklərdə və kollar arasında yaşayır. Quru və isti iqlimə uyğunlaşmışdır, lakin suya yaxın ərazilərdə də yaşaya bilər. İnsan məskənlərinə yaxın ərazilərdə də rast gəlinir. Qida vərdişləri Dördbarmaq kirpi omnivor qidalanma vərdişinə malikdir, yəni həm bitki mənşəli, həm də heyvan mənşəli qidalar yeyir. Əsas qida mənbələri: Böcəklər (milçəklər, qurdlar, termitlər və s.), kiçik onurğasızlar, meyvə və tərəvəzlər, yarpaq və kök bitkiləri. Dördbarmaq kirpisi qida tapmaq üçün əsasən gecələr aktiv olur. İsti havalarda gündüz saatlarında yuvasında dincəlir. Davranış və sosial struktur Gecə fəaliyyəti: Gecələr aktiv olan bu kirpi növü, gündüzlər isə gizlənir və istirahət edir. Tək yaşamaq: Əsasən tək yaşayır və yalnız cütləşmə dövründə digər kirpilərlə qarşılaşır. Müdafiə mexanizmi: Təhlükə anında bədənini kürə formasına gətirir və tikanlarını müdafiə üçün istifadə edir. Hərəkət: Digər kirpilərlə müqayisədə daha çevikdir və qaçma qabiliyyəti daha güclüdür. Çoxalma Dördbarmaq kirpiləri ildə bir neçə dəfə cütləşə bilər. Hamiləlik müddəti: Təxminən 30-40 gün. Bala sayı: 2-10 arasında dəyişir. Bala baxımı: Dişi kirpi balalarına təxminən 4-6 həftə müddətində qulluq edir. Doğulduqdan qısa müddət sonra balaların tikanları çıxmağa başlayır. Mühafizə vəziyyəti və insanlarla münasibət Dördbarmaq kirpisi təbiətdə geniş yayılmış növlərdən biri olsa da, yaşayış mühitinin azalması və qeyri-qanuni ovlanma səbəbindən bəzi bölgələrdə populyasiyası azalmaqdadır. Bununla yanaşı, ev heyvanı kimi də populyarlaşmışdır və bəzi insanlar bu kirpini evdə saxlayırlar. Qorunma IUCN Qırmızı Siyahısına əsasən "Ən Az Narahatlıq Doğuran Növlər" (Least Concern) kateqoriyasına daxildir, lakin təbii mühitlərin məhv edilməsi növün gələcəyini təhlükəyə ata bilər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Four-toed_hedgehog
https://animaldiversity.org/accounts/Atelerix_albiventris/
https://www.inaturalist.org/taxa/43055-Atelerix-albiventris
https://www.gbif.org/species/2437140
https://animaldiversity.org/accounts/Atelerix/
https://academic.oup.com/mspecies/article/42/857/99/2642960
https://www.inaturalist.org/taxa/43055-Atelerix-albiventris/browse_photos
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
