Fray Domingo de Santo Tomás, O.P. (1499 – dekabr 1570) — İspaniyalı Dominikan missioneri, yepiskop və dilçi. O, Peru vitse-kralığında fəaliyyət göstərmiş və Keçua dili üzrə ilk qrammatika və lüğətin tərtibçisi olmuşdur. Hər iki əsəri 1560-cı ildə nəşr olunmuşdur. Onun qrammatikası Keçua dilində yazılmış ən erkən mətni də ehtiva edir. Bu mətn katexetik (dini təlim) əlavəsi kimi daxil edilmişdir. Bundan əlavə, burada inkluzivlik və ekskluzivlik anlayışlarının (cümlədə “biz” sözünün daxil və ya xaric edən mənası) ilk dilçilik təsviri təqdim olunmuşdur. Erkən həyatı Domingo de Santo Tomás 1499-cu ildə İspaniyanın Sevilya şəhərində anadan olmuşdur. Yerli kilsə məktəblərində təhsil almış və gənc yaşlarında Dominikan Ordeninə qoşulmuşdur. Ruhaniləşdikdən və illərlə İspaniyada xidmət etdikdən sonra 1540-cı ildə İspaniya müstəmləkəsi olan Peru vitse-kralığına missioner kimi göndərilmişdir. O, 4 avqust 1540-cı ildə Yungay şəhəri və monastırını (konvent) quraraq İnka xalqını xristianlaşdırmaq üçün fəaliyyətə başlamışdır. Missioner fəaliyyəti İspanlar tərəfindən yerli əhalinin xristianlaşdırılması və ispan mədəniyyəti ilə assimilyasiyası məqsədilə həyata keçirilən "Hinduların Reduksiyası" siyasəti çərçivəsində Domingo Lima yaxınlığında danışılan sahil Keçua dialektini öyrənmişdir. Bu dialekt, Kuskoda danışılan Keçua ilə əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənirdi. Bu fərqlər daha sonra Dieqo Qonsales Holquin tərəfindən 17-ci əsrin əvvəllərində ətraflı təsvir edilmişdir. 1545-ci ildə Domingo Lima şəhərindəki Santísimo Rosario monastırının prioru seçilmişdir. 1549-cu ildə o, Fray Jeronimo de Loayza və Fray Tomás de San Martín ilə birlikdə "Lima Tasa"sını hazırlamışdır. 1560-cı ildə isə İspaniyanın Valladolid şəhərində məşhur əsəri olan "Grammatica o arte de la lengua general de los Indios de los Reynos del Peru" (Peru Krallıqlarının Yerlilərinin Ümumi Dilinin Qrammatikası) adlı Keçua qrammatikasını nəşr etdirmişdir Yepiskopluq fəaliyyəti 6 iyul 1562-ci ildə, Papa IV Pius tərəfindən La Plata o Çarkas yepiskopu təyin edilmişdir. 26 dekabr 1562-ci ildə Lima arxiyepiskopu Jerónimo de Loaysa tərəfindən yepiskop olaraq müqəddəsləşdirilmişdir. O, bu vəzifədə 1570-ci ilin dekabrında ölümünə qədər xidmət etmişdir. Domingo La Plata (indiki Sucre, Boliviya) şəhərində vəfat etmişdir. Əsərləri Grammatica o arte de la lengua general de los Indios de los Reynos del Peru (Peru Krallıqlarının Yerlilərinin Ümumi Dilinin Qrammatikası), Valladolid, 1560. Lexicon, o Vocabulario de la lengua general del Peru (Perunun Ümumi Dilinin Lüğəti), Valladolid, 1560. Plática para todos los Indios (Bütün Hindular üçün Dini Söyləyiş), 1560.
https://en.wikipedia.org/wiki/Domingo_de_Santo_Tom%C3%A1s
https://historia-hispanica.rah.es/biografias/13928-domingo-de-santo-tomas
https://www.bvfe.es/es/autor/10655-santo-tomas-fr-domingo-de.html
https://kids.kiddle.co/Domingo_de_Santo_Tom%C3%A1s
https://www.guampedia.com/spanish-era-domingo-medina-de-santo-tomas/
https://journals.openedition.org/bifea/7039
https://dbpedia.org/page/Domingo_de_Santo_Tom%C3%A1s
Tarix : 12 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
