Djembe – Afrika musiqisinin ən tanınmış və ənənəvi alətlərindən biri. Qərbi Afrika mədəniyyətlərində böyük rol oynayan bu alət, xüsusilə Mali, Senegal, Gine və Burkina Faso kimi ölkələrdə çox yayılmışdır. Djembe, əsrlər boyu müxtəlif mərasimlərdə, bayramlarda, əyləncələrdə və gündəlik həyatda istifadə olunmuşdur və onun səsi çox güclü, təntənəli və ehtiraslıdır. Bu yazıda, djembenin tarixi, quruluşu, istifadəsi və onun müasir dövrdəki əhəmiyyəti barədə ətraflı məlumat verəcəyik. Tarixi və mənşəyi Djembenin mənşəyi, Qərbi Afrika ölkələrində yerləşən Mandinka xalqına gedib çıxır. Əfsanəyə görə, djembe ilk dəfə Mandinka ərazisində bir sehrbaz tərəfindən hazırlanmışdır. Djembe adının kökeni də bu əfsanə ilə bağlıdır; "djembe" sözü Mandinka dilində "jem be" olaraq ifadə olunur və bu, "o, gəlmək üçün çalır" mənasına gəlir, yəni alətin səsi çağırış və qoşulma funksiyasını simvollaşdırır. Təxminən 500 il əvvəl bu alət, Afrikada yalnız müəyyən tribal rəhbərləri və dini liderlər tərəfindən istifadə olunurdu. Lakin zamanla djembe, bütün cəmiyyətlərə açılaraq geniş yayıldı və hər yaşdan, hər təbəqədən insan tərəfindən çalınmağa başlandı. Quruluşu Djembe, əsasən taxtadan hazırlanmış bir gövdədən və heyvan dərisindən (adətən keçi dərisi) hazırlanan çalğı səthindən ibarətdir. Hər bir djembe, ölçüsünə görə fərqli səs verir. Yaxşı hazırlanmış bir djembe çox yüksək, aydın və təkrarsız bir səs çıxara bilər. Gövdə, ümumiyyətlə bir parça taxtadan və ya ağacdan hazırlanır və alt hissəsi yığılmış və düzəldilmişdir. Alətin ağac hissəsi sıx və hamar olmalıdır, çünki bu, onun səsini və vibrasiyasını çox vacib şəkildə təsir edir. Djembenin üst hissəsindəki dərinin gərginliyi, alətin səsini və tonunu idarə edən ən vacib amildir. Dərinin gərginliyi doğru şəkildə tənzimlənməzsə, djembe istənilən səs keyfiyyətini verə bilməz. Alətin səsini dəyişdirmək üçün dərini çəkərək gərginləşdirmək və ya yumşaltmaq mümkündür. İstifadəsi və mədəniyyəti Djembe, ənənəvi Afrika musiqisində çox mühüm rol oynayır. Bu alət həm təkbaşına, həm də musiqi ansambllarında istifadə oluna bilər. Djembe, əksərən ritm aləti olaraq istifadə olunur, lakin bəzi ustalar onun melodik imkanlarını da istifadə edərək daha zəngin ifalar yaradırlar. Djembe çalmaq, Afrika mədəniyyətində bir növ ünsiyyət vasitəsidir. Hər bir djembe çalma üsulu, fərqli bir mesajı və ya hekayəni çatdırmağa xidmət edir. Məsələn, "talking drum" kimi tanınan digər davul növləri ilə birlikdə, djembe də bir növ "sözlü" vasitə kimi istifadə olunur. Çünki, djembe ilə müəyyən ritmlər və tembirlər, musiqi vasitəsilə cəmiyyətə məlumat və əhəmiyyətli xəbərlər çatdırmağa xidmət edir. Afrikada, djembe çalma yalnız musiqi ilə məhdudlaşmır, həm də sosial və dini mərasimlərdə mühüm rol oynayır. Məsələn, nənə-baba adətləri, doğum mərasimləri, bayramlar və digər xüsusi hadisələrdə djembe çalınır. Djembe, həmçinin, əksər Afrika döyüşlərində döyüşçülər arasında mübarizəni, qorxunu və qələbəni təmsil etmək üçün istifadə olunur. Müasir dövrdə Djembe Son illərdə, djembe yalnız Afrika musiqisində deyil, bütün dünyada geniş yayılmağa başlamışdır. Onun canlı və ritmik səsi, müxtəlif musiqi janrlarında – xüsusilə dünya musiqisi, jazz, pop və elektron musiqidə – istifadə olunur. Bəzi müasir musiqiçilər, djembe ilə eksperimentlər edərək fərqli musiqi formaları yaradırlar. Djembe, həmçinin, dünyanın bir çox ölkələrində müxtəlif musiqi məktəblərində və festivallarda öyrədilir. Bu alət, həm də müasir zamanlarda yoga və meditasiya praktikalarında istifadə olunur, çünki onun ritmi və səsi, insanın zehni və emosional vəziyyətini balanslaşdırmağa kömək edə bilər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Djembe
https://tr.wikipedia.org/wiki/Djembe
https://www.drumafrica.co.uk/articles/the-djembe/
https://www.djembedirect.com/
https://www.drumconnection.com/africa-connections/history-of-the-djembe/?srsltid=AfmBOoqKp7tciM9Q9Ly29zBRjVODJMmnDAanjbAhNg3sjDmuK8xdx7RD
https://www.drumconnection.com/africa-connections/history-of-the-djembe/?srsltid=AfmBOorRrUFmDvyNbMIBDMuTLxnikF_CmN9FPpwQH8OWy58VPIhHabge
https://www.twinkl.com/teaching-wiki/djembe-drum
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
