Agrius convolvuli - Həmçinin çəhrayı-boz kəpənək və ya Convolvulus swallowtail olaraq da tanınan, böcək ailəsinin Papilionidae hissəsinə daxil olan bir kəpənək növü. Bu kəpənək, əsasən tropik və subtropik bölgələrdə rast gəlinir və xüsusilə özünün diqqət çəkici görünüşü və uçuş üslubuyla tanınır. Təsvir Çəhrayı-boz kəpənəyinin qanadları parlaq çəhrayı rəngdə olub, arxa tərəfdən boz və qəhvəyi rənglərlə müşayiət olunur. Böyük, narıncı rəngli zolaqlar və qara nöqtələr qanadlarda müxtəlif formalarda düzülür və kəpənəyin uçuşunu daha gözəl edir. Çəhrayı-boz kəpənəyinin qanadlarının genişliyi təxminən 10-12 santimetr arasındadır, bu da onu böyük kəpənəklərdən biri edir. Onun çox vaxt ağ-qara və boz rəngli "yuxarı" və "aşağı" qanadları fərqlənir və bu xüsusiyyətləri ilə asanlıqla tanınır. Kəpənəyin arxa qanadlarında üç uzunqulaq "düymələr" yer alır. Bu düymələr ona qanadlarını möhkəm saxlamağa və müxtəlif növ təhlükələrdən qorunmağa kömək edir. Çəhrayı-boz kəpənəyinin öndəki qanadları isə narıncı bir zolaq və ətrafında qara rəngli "gözlər" ilə bəzədilib, bu onun daha qorxulu və təhlükəli görünməsini təmin edir. Yayılma Agrius convolvulinin yayılma sahəsi əsasən Afrika, Asiya və Avstraliyanın tropik və subtropik bölgələri ilə əlaqəlidir. Bu növ, əsasən yüksək temperatur və rütubətə malik olan yerləri sevir. Çəhrayı-boz kəpənəkləri, əsasən çiçəklərlə zəngin ərazilərdə, xüsusən də müxtəlif növ sarmaşıq bitkilərinin olduğu sahələrdə daha çox rast gəlinir. Qida Agrius convolvulinin yuxarı qanadları ona uzun məsafələrə uçmağa imkan verir və çiçəklərdən tozlandırma məqsədilə istifadə edir. Onlar, xüsusən də sarmaşıq bitkiləri, həmçinin müxtəlif növ meyvə çiçəkləri və nektarları ilə qidalanır. Çəhrayı-boz kəpənəkləri, həm də böcəklərdən, xüsusilə də həşəratlardan nəktar alaraq həyati ehtiyaclarını təmin edirlər. Bu növün qida alış-verişi onları həm də ətraf mühitin təbii balansının qorunmasına kömək edən çox önəmli bir ekoloji amil edir. Davranış Agrius convolvuli, çox aktiv və enerjili bir kəpənək növüdür. O, xüsusilə günün isti vaxtlarında uçuşa başlar və ətrafındakı çiçəkləri tozlandırar. Onlar, ümumiyyətlə, qısa uçuşlar edərək müxtəlif çiçəklərin üzərində çiçəkləməyə çalışırlar. Bu növ, həm də digər kəpənəklərdən fərqli olaraq gecə vaxtlarında da aktiv ola bilər və bu cəhəti ona bəzi xüsusi uyumlar gətirir. Çoxalma Çəhrayı-boz kəpənəklərinin çoxalması mövsümi dövrlərdə baş verir. Dişi kəpənəklər, adətən, sarmaşıq və digər bitki növlərinin üzərinə yumurtalarını qoyurlar. Yumurtalar, olduqca kiçik ölçüdədir və yumurtadan çıxan nəsillər bu bitkilər üzərində inkişaf edirlər. Kəpənəklər, cücələmiş yumurtalardan çıxdıqdan sonra sürfələrini yeyərək böyüməyə başlayır. Böyük çəhrayı-boz kəpənək yumurtaları mövsüm ərzində böyük populyasiyalar yaradır. Təhlükələr və qorunma Çəhrayı-boz kəpənəyinin təbiətdəki əhəmiyyəti onun çoxlu çiçəkləri tozlandırması və ekosistemə qatqı təmin etməsidir. Lakin, bu kəpənək növü zaman-zaman ətraf mühitin dəyişmələri, xüsusilə bitki örtüsünün məhv olması səbəbindən təhdid altında ola bilər. Çəhrayı-boz kəpənəklərinin populyasiyası xüsusilə tropik və subtropik bölgələrdə artan şəhər inkişafı və kənd təsərrüfatı genişlənməsi ilə təhlükə altındadır.
https://www.smithsonianmag.com/blogs/national-museum-of-natural-history/2020/06/22/why-hawk-moths-are-underdogs-pollinator-world/
https://www.fs.usda.gov/wildflowers/pollinators/pollinator-of-the-month/hawk_moths.shtml
https://www.sciencebase.com/science-blog/convovulus-hawk-moth.html
https://www.sciencebase.com/science-blog/convovulus-hawk-moth.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Agrius_convolvuli
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Agrius_convolvuli,_Czech_Republic_-_20101002-03.jpg
https://www.leps.it/indexjs.htm?SpeciesPages/AgriuConv.htm
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
