Caretaker genləri - Genomun sabitliyini qorumaq və hüceyrənin daimi mutasiyalardan qorunmasına kömək edən genlər. Bu genlər, hüceyrə daxilində müxtəlif zərərlərin qarşısını almağa və hüceyrə düzəldilməsi proseslərini idarə etməyə kömək edirlər. Caretaker genləri, hüceyrənin genetik məlumatını sabit saxlamaq və hüceyrə funksiyalarını qorumaq üçün kritik rol oynayır. Tarix Caretaker genlərinin konsepti 1997-ci ildə Thomas C. Harkin və dostları tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onlar, tumor supressor genləri və onkogenləri nəzərdən keçirərək, hüceyrənin genetik sabitliyini qorumağa kömək edən yeni genlərdən bəhs etmişlər. Caretaker genləri, xüsusilə, xərçəngin yaranmasında rol oynayan mutasiyaların qarşısını almağa yönəldilmişdir. Funksiya və əhəmiyyəti Caretaker genləri, genom sabitliyini qorumaq və xərçəng kimi xəstəliklərin qarşısını almaq üçün kritik rol oynayır. Onların funksiyaları arasında hüceyrə dövrünü tənzimləmək, DNA zərərini aşkar etmək, zərərli mutasiyaları təmir etmək və hüceyrə apoptosunu (ölümü) başlatmaq yer alır. Caretaker genləri həmçinin kopyalama zamanı baş verə biləcək səhvlərin qarşısını alır və genetik materialın düzgün bir şəkildə bölüşdürülməsini təmin edir. Caretaker genləri və xərçəng Caretaker genləri, hüceyrənin genetik sabitliyini qoruyaraq, xərçəngin qarşısını alır. Onların mutasiyaları, hüceyrənin genetik məlumatında dəyişikliklərə səbəb olur və bu da xərçəngin inkişafına şərait yaradır. Caretaker genlərinin işindəki nasazlıqlar, daha çox mutasiya və xərçəng hüceyrələrinin yaranmasına səbəb olur. Bəzi tanınmış caretaker genləri arasında BRCA1, BRCA2, MLH1, MSH2, ATM və FANC kimi genlər yer alır. Bu genlər, xüsusilə, xərçəngin inkişafı ilə əlaqədar olaraq tədqiq edilmiş və onların hüceyrə sağlamlığında vacib rolları müəyyən edilmişdir. Məsələn, BRCA1 və BRCA2 genlərinin mutasiyaları, döş və yumurtalıq xərçəngləri ilə əlaqələndirilir.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Caretaker_gene

https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(03)00195-7?_returnURL=https%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS0960982203001957%3Fshowall%3Dtrue

https://digital.library.unt.edu/ark:/67531/metadc779718/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3145442/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2975572/

https://academic.oup.com/carcin/article-abstract/26/10/1741/2390687?redirectedFrom=fulltext&login=false

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4588127/

https://www.sciencedirect.com/topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/caretaker-gene

https://taylorandfrancis.com/knowledge/Medicine_and_healthcare/Medical_genetics/Caretaker_gene/

https://ommbid.mhmedical.com/content.aspx?bookId=2709&sectionId=225074148

https://www.cancernetwork.com/view/vogelstein-discusses-gatekeeper-genes-caretaker-genes

Tarix : 21 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.