Çapu döyüşü (1842) — Birinci Afyon Müharibəsinin (1839-1842) sonlarına yaxın baş verən mühüm döyüşlərdən biri idi. Bu müharibə Britaniya İmperiyası ilə Çin’dəki Qing sülaləsi arasında baş vermişdi. Müharibənin əsas səbəbi Britaniyanın Çinə afyon (narkotik maddə) idxal etməsi və Çin hökumətinin buna qarşı sərt tədbirlər görməsindən qaynaqlanırdı. Döyüşə aparan səbəblər 1842-ci ildə müharibə artıq Çin üçün uğursuz gedirdi. Britaniya qüvvələri Çinin sahil şəhərlərini bir-bir ələ keçirirdi. Çapu (indiki Zhapu) strateji əhəmiyyətli liman şəhəri idi və Şanxaya yaxınlığına görə böyük önəm daşıyırdı. Britaniya qüvvələri bu şəhəri ələ keçirərək, Qing sülaləsinin dəniz ticarət yollarını daha da zəiflətmək istəyirdi. Döyüşün gedişatı 18 may 1842-ci ildə general-mayor Hyugh Gough və admiral Sir William Parker rəhbərliyindəki Britaniya qüvvələri Çapuya hücum etdi. Qough ordusunu üç hissəyə böldü: Sol cinah: 863 nəfərlik piyada qüvvəsi Sağ cinah: 969 nəfərlik piyada qüvvəsi Mərkəz: Artilleriya və dənizdən dəstəkləyən buxar gəmiləri Britaniyalılar sağ cinahdan sahilə endi və düşmənin arxasına keçərək onların geri çəkilmə yollarını bağladı. Donanma isə şəhəri dənizdən bombardman etməyə başladı. Qing ordusu hücuma hazırlıqsız yaxalandı və tez bir zamanda geri çəkilməyə başladı. Amma Mançu qoşunları (təxminən 300 döyüşçü) şəhərdəki kiçik bir məbədi müdafiə mövqeyi kimi istifadə edərək sonadək mübarizə apardılar. Onlar təslim olmadan axıra qədər döyüşdülər. Britaniya qoşunları bu mövqeni ələ keçirmək üçün bir neçə dəfə hücum etməli oldu. Nəticələr və itkilər Britaniya qüvvələri: 13 ölü, 42 yaralı Qing ordusu: 1200-1500 arasında itki, 14 dəniz gəmisi ələ keçirildi Britaniya ordusunun qabaqcıl hərbi texnologiyası, strategiyası və təşkilatlanması döyüşün nəticəsini müəyyən etdi. Qing ordusu həm silah, həm də taktika baxımından geri qalmışdı. Döyüşdən sonra şəhər Britaniya qüvvələrinin tam nəzarətinə keçdi. Döyüşün əhəmiyyəti Çapu döyüşü, Britaniya qüvvələrinin Şanxaya yolunu açdı. Növbəti dayanacaq Şanxay idi və bu hücumdan sonra Çin müharibəni davam etdirmək iqtidarında deyildi. Döyüşdən təxminən 3 ay sonra, 29 avqust 1842-ci ildə Nankin müqaviləsi imzalandı və Birinci Afyon Müharibəsi başa çatdı. Bu müqaviləyə əsasən: Hong Kong Britaniyaya verildi Çin 5 əsas limanı (o cümlədən Şanxay) xarici ticarətə açmalı oldu Çin Britaniyaya böyük miqdarda təzminat ödəməyə məcbur edildi Çapu döyüşü, müasir dövrdə Çin tarixində "alçaldıcı müqavilələr" dövrünün başlanğıcı kimi xatırlanır. Bu döyüş və ümumilikdə Birinci Afyon Müharibəsi Çində uzunmüddətli siyasi və sosial dəyişikliklərə yol açdı.
https://www.wargamesfoundry.com/pages/1st-china-war-1st-opium-war-1839-42-and-the-battle-of-chapu-by-john-french
https://dbpedia.org/page/Battle_of_Chapu
https://dbpedia.org/describe/?uri=http%3A%2F%2Fdbpedia.org%2Fresource%2FBattle_of_Chapu
https://www.jstor.org/stable/23889985
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Battle_of_Chapu
https://www.jstor.org/stable/3806140
https://www.britannica.com/topic/Opium-Wars
Tarix : 12 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
