Bystander effekti - Bir insanın başqalarına yardım etməmək və ya müdaxilə etməmək davranışını izah edən sosial psixoloji fenomen. Bu effekt, insanların bir hadisə və ya təcavüzə şahid olduqda və ətraflarında başqa insanlar da olduğu halda, yardım etməyə və ya müdaxilə etməyə daha az meyilli olmalarını göstərir. Bystander effekti, sosial məsuliyyətin bölünməsi ilə əlaqəlidir. Ətrafda daha çox insan olduqda, hər kəs özünü məsuliyyət daşımayan biri kimi hiss edə bilər. Bu, insanların, özlərinin deyil, başqalarının yardım etməsini gözləyərək passiv qalmasına səbəb ola bilər. Bu fenomen ilk dəfə 1964-cü ildə Kitty Genovese'nin öldürülməsi ilə bağlı bir hadisə ilə geniş müzakirə edilmişdir. Genovese'nin qətli zamanı çox sayda şəxs hadisəyə şahid olsa da, heç biri yardım etməmiş və bu, Bystander effekti ilə izah edilmişdir. Bystander effekti, digər sosial-psixoloji fenomenlərlə də əlaqəlidir. Səbəbləri - Sosial məsuliyyətin bölünməsi: Bir qrupda bir neçə şahid olduqda, hər kəs özünü məsuliyyətli hiss etmir və bu məsuliyyətin bölünməsi ilə hər kəsin yardım etmə ehtimalı azalır. - Təhlükəsizliyin qiymətləndirilməsi: Vəziyyətin ciddiliyinə və təhlükə səviyyəsinə görə dəyişə bilər. İnsanlar, hadisənin ciddi və ya təcavüzkar olduğu halda, müdaxilə və ya yardım etmək istəməyə bilərlər, çünki öz təhlükəsizliklərini riskə atmaq istəmirlər. - Norma uyğunsuzluğu: İnsanlar, qrupda qəbul edilmiş normalara uyğun davranmaq meyli göstərirlər. Əgər qrup üzvləri heç bir şey etmirsə, o zaman bu davranış normal hesab edilə bilər və digər insanlar da müdaxilə etməməyə meyl edirlər. - Yalnızlıq hissi: Ətrafda başqa insanlar olduğu halda, tək başına qalmaqdan narahat olan bəzi insanlar, bu vəziyyətlərdə müdaxilə etməkdən çəkinə bilirlər. Çünki, cəmiyyətin təzyiqindən və ya müsbət münasibətlərin olmamasından qorxurlar.
https://www.verywellmind.com/the-bystander-effect-2795899
https://www.psychologytoday.com/intl/basics/bystander-effect
https://www.britannica.com/topic/bystander-effect
https://study.com/learn/lesson/defining-the-bystander-effect-kitty-genovese-murder-research-by-latane-and-darley.html
Tarix : 20 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
