Bobolink (Dolichonyx oryzivorus) - Şimali və Cənubi Amerikaya məxsus kiçik qara quş növü və "Dolichonyx" cinsinin yeganə üzvü. Tarixi olaraq, bu növə "düyü quşu" (rice bird) deyilir, çünki miqrasiya və qışlama dövründə əkin sahələrində, xüsusən düyü əkinlərində yemək tapmağa meyli vardır. Bobolink yayda ABŞ və Kanadada cütləşir, qışda Cənubi Amerikanın cənubuna, əsasən Paraqvay, Argentina və Boliviyaya köçür. Lakin, son illərdə bioloji müxtəlifliyin itməsi, kənd təsərrüfatının intensivləşməsi və digər ekoloji təzyiqlər nəticəsində bobolink populyasiyası sürətlə azalır. Bu növ Kanadada "təhlükə altında" hesab edilir və geniş ərazilərdə risk altındadır. Etimologiya Adı "Dolichonyx", qədim yunan dilindən "dolikhos" (uzun) və "onux" (dırnaq) sözlərindən götürülüb, quşun uzun dırnaqlarını təsvir edir. Növün adı "oryzivorus" isə latın dilində "oryza" (düyü) və "vorare" (yemək) sözlərindən yaranıb. Bu, quşun düyü yeməyə meyli ilə əlaqəlidir. İngilis dilində "Bobolink" adı, quşun xarakterik səsini təsvir edən "Bob o' Lincoln" ifadəsindən götürülüb. Xüsusiyyətləri Bobolinklər kiçik ölçülü quşlardır, uzunluğu 15–21 sm, qanad açılışı təxminən 27 sm-dir. Çəkiləri isə 27-54 qram arasında olur. Erkək bobolinklər əsasən qara rəngdə olub, boyunları krem rəngdə, bel və arxa hissələri isə ağ rəngdədir. Dişi bobolinklər isə daha çox qəhvəyi rəngdə olub, bel və yan tərəflərində qaraltılar, başlarında isə tünd zolaqlar olur. Erkək və dişi quşlar fərqli rəng və naxışlarla seçilir, erkəklər daha parlaq və diqqət çəkicidir. Yayılma və miqrasiya Bobolinklər əsasən Cənubi Kanada və Şimali ABŞ-da, xüsusilə açıq otlu sahələrdə, daha çox saman sahələrində cütləşirlər. Onlar uzun məsafələr qət edən miqrantlardır və qışda Cənubi Amerikaya, xüsusilə Paraqvay, Argentina və Boliviya kimi ölkələrə köçürlər. Miqrasiya zamanı bobolinklər qruplar halında hərəkət edərək, əkin sahələrində, xüsusən düyü sahələrində yemlənirlər. Bu səbəbdən bəzən fermerlər onları zərərverici olaraq qəbul edir. Maraqlıdır ki, bobolinklər Cənubi Amerika quşları arasında, Qalapaqos adalarına miqrasiya edən yeganə quru quş növüdür. Orada bobolinklər, tüklərinə ilişən endemik olan bitki toxumlarını materikdən-materika daşıya bilirlər. Davranış və ekologiya Cütləşmə: Bobolinklər, əsasən açıq otlu sahələrdə, xüsusilə saman sahələrində cütləşirlər. Yüksək keyfiyyətli yaşayış sahələrində, erkək çox vaxt poliqam olur. Dişi quşlar 5-6 yumurta qoyur və onları torpaqda və sıx bitki örtüyü altında olan yuvasında inkubasiya edirlər. Həm erkək, həm də dişi quşlar, balalarını bəsləyir. Bobolinklər əsasən toxum və həşəratlarla qidalanır. Onlar "ləng ordu qurdu" (armyworm bird) adı ilə də tanınır, çünki böyük miqdarda ordu qurdu (Mythimna unipuncta) və payız ordu qurdu (Spodoptera frugiperda) yeyirlər, bu da onların təbii zərərverici nəzarətində rol oynamağa kömək edir. Erkək bobolinklər uçuş zamanı şən musiqili səslər çıxarırlar. Bu səslər, onların cütləşmə dövründəki davranışlarının bir hissəsidir. Mühafizə vəziyyəti Bobolinklərin sayı yaşayış yerlərinin itməsi və kənd təsərrüfatının dəyişməsi səbəbindən azalır. Əsasən yaşıllıq sahələrin qurudulması və otlaqların kənd təsərrüfatı üçün istifadəsi bu növün populyasiyasına mənfi təsir göstərir. Həmçinin, erkən saman biçilməsi və heyvanların, xüsusən də bizonların çox olması, bobolinklərin yuva qurmaq üçün uyğun sahə tapmalarını çətinləşdirir. 2021-ci ildə aparılan bir araşdırma, Amerika bizonlarının təbiətə qaytarılmasının bobolinklərə mənfi təsir etdiyini və bəzi bölgələrdə böyüklərin 62%-ə qədər, balaların isə 84%-ə qədər azaldığını göstərdi. Bunun səbəbi yeni bizon sürülərinin çox vaxt ev heyvanı kimi idarə olunması, yəni onların otla təmin olunmasıdır. Bizonların sayına uyğun otlaqların çoxaldılması, hər iki növün uyğun şəraitdə yaşaya bilməsi ilə nəticələnə bilər. Mədəniyyətdə Bobolink müxtəlif ədəbiyyat və musiqi əsərlərində yer almışdır. Emili Dikinson bu quş haqqında bir çox şeirlər yazmışdır, həmçinin Viliyam Kullen Brant "Robert of Lincoln" şeirində bobolinkdən bəhs edir. Bu quş həmçinin Vladimir Nabokovun "Pale Fire" əsərində, mütəmadi olaraq Conn Şade adlı poetik şeirində tərənnüm edilir. Populyar mədəniyyətdə bobolink, Bill Bob Tornton tərəfindən ifa olunan "The Wind" mahnısında və Alan Cey Lernerin yazdığı "Camelot" muzikalında da qeyd edilir. O, həmçinin "The Mouse on the Moon" filmində "Grand Fenwick" adlı uydurma Avropa mikroştatı ilə əlaqələndirilir. Mühafizə cəhdləri Bobolinklərin qorunmasına yönəlmiş cəhdlər arasında otlaq sahələrinin qorunması və kənd təsərrüfatı praktikasının dəyişdirilməsi yer alır. Məsələn, saman biçilməsinin sadəcə bir neçə həftə təxirə salınması, bobolinklərin sağ qalma şanslarını 20% artırır. Eyni zamanda, mühafizə təşkilatları, kənd təsərrüfatı intensivliyinin və yaşayış yerlərinin itirilməsinin qarşısını almaq üçün çalışırlar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Bobolink
https://www.allaboutbirds.org/guide/Bobolink/overview
https://a-z-animals.com/animals/bobolink/
https://www.allaboutbirds.org/guide/Bobolink/id
https://www.audubon.org/field-guide/bird/bobolink
https://ebird.org/species/boboli/US-CA
https://www.britannica.com/animal/bobolink
https://www.britannica.com/animal/bobolink
https://northernwoodlands.org/articles/article/bobolink-dickinson
https://www.coastalrivers.org/saving-bobolinks/
https://allpoetry.com/poem/14329218-Robert-Of-Lincoln-by-William-Cullen-Bryant
https://abcbirds.org/bird/bobolink/
https://birdsoftheworld.org/bow/species/boboli/cur/introduction
https://mnbirdatlas.org/species/bobolink/
Tarix : 24 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
