Bioprospektinq - Təbii resurslardan, xüsusilə bitki və heyvan növlərindən yeni məhsullar və müalicəvi maddələr tapmaq məqsədilə edilən araşdırma prosesi. Bioprospektinq, həm təbii resursların səmərəli istifadəsini təmin edir, həm də bəşəriyyətə yeni müalicə üsulları və sənaye məhsulları təqdim edir. Yüksək potensiala malik olan təbii məhsulların aşkar edilməsi, həm iqtisadi, həm də sağlamlıq baxımından böyük faydalar təmin edə bilər. Tarixi Bioprospektinq təbii mühitdən faydalı maddələr və bioaktiv birləşmələr əldə etmək məqsədilə əsrlər boyu tətbiq olunmuşdur. Əvvəlki dövrlərdə insanlar təbii mühitdən müalicəvi bitkilər və təbii dərmanlar əldə etmək üçün itifadə edirdilər. Lakin, bu yanaşma sonralar elmi əsaslarla təkmilləşdirilmiş, biotexnologiya və kimya sahələrində istifadə edilməyə başlanmışdır. Əsas sahələri - Dərman və müalicəvi məhsullar: Bir çox dərman və müalicəvi məhsullar təbiətdəki bitki və heyvanlardan alınan birləşmələr əsasında inkişaf etdirilmişdir. - Kimyəvi maddələr: Bitki və heyvanlardan alınan kimyəvi maddələr sənaye və istehsalatda istifadə edilə bilər. - Kosmetik və şəxsi qulluq məhsulları: Təbii maddələrdən istifadə edərək kosmetik və şəxsi qulluq məhsulları istehsal edilir. - Bioocombustibles (bioloji yanacaqlar): Təbii bitkilərdən və heyvanlardan əldə edilən maddələrdən bioloji yanacaq istehsalı. Bioprospektinq və biorəqabət Bioprospektinq, təbii resursların ədalətli şəkildə istifadəsini tələb edir. Bir çox ölkə və icmalar bioprospektinq prosesində iştirak edərək, biorəqabət haqqında qanunlar qəbul etməyə başlamışdır. Bu qanunlar, bioprospektinqdən əldə edilən məhsullardan yerli icmaların və ölkələrin fayda götürməsini təmin etməyə yönəlmişdir. Eyni zamanda, bioprospektinqdə etik məsələlər də mühüm rol oynayır, çünki bəzən təbii resurslar qeyri-qanuni yolla və yerli əhalinin hüquqları pozularaq əldə edilir. Tətbiq sahələri - Genetik mühəndislik və biotexnologiya: Bitki və heyvanların genetik dəyişdirilməsi yolu ilə daha yüksək məhsuldarlıq və yaxşılaşdırılmış keyfiyyət əldə edilə bilər. - Bioprospektinq və təbii məhsulların yaradılması: Kosmetika, dərman və yem sənayesində yeni təbii məhsulların yaradılması üçün bioprospektinqdən istifadə olunur. - Ekoturizm və təbiətin qorunması: Təbii resursların davamlı şəkildə istifadəsi və qorunması məqsədilə ekoturizm və təbiət parkları yaradılır.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Bioprospecting

https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/bioprospecting

https://www.undp.org/cambodia/blog/new-gold-rush-bioprospecting

https://nacla.org/article/bioprospecting-%27promise%27-and-threat-market

https://globalpact.informea.org/glossary/bioprospecting

https://www.linkedin.com/pulse/unveiling-potential-bioprospecting-functional-chzic

Tarix : 23 dekabr 2024

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.