Beynəlxalq Riyaziyyat Olimpiadası (BRO) - Beynəlxalq Elm Olimpiadalarının ən qədim növü Bu, dünyanın "ən nüfuzlu" riyazi müsabiqəsidir. Hər olimpiadada 100-dən çox ölkə iştirak edir. Hər bir ölkə altıya qədər şagirddən ibarət komanda, üstəlik bir komanda lideri, bir müavin və müşahidəçi göndərir. Olimpiada suallarının məzmunu son dərəcə çətin cəbri problemlərdən tutmuş, orta məktəbdə əhatəli izah olunmayan və çox vaxt universitet səviyyəsində olmayan proyektiv və kompleks həndəsə, funksional tənliklər, kombinatorika və əsaslandırılmış riyaziyyat sahələrindəki tapşırıqları əhatə edir. Seçim prosesi ölkələrə görə fərqlənir, lakin o, hər bir irəliləyiş testində daha az tələbə qəbul edən bir sıra testlərdən ibarətdir. Mükafatlar fərdi müsabiqə iştirakçılarının təxminən ən yüksək nəticə göstərən 50%-nə verilir. Komandalar rəsmi olaraq tanınmır, bütün xallar yalnız fərdi iştirakçılara verilir. Müsabiqə iştirakçılarının yaşı 20-dən az olmalıdır və heç bir ali təhsil müəssisəsində qeydiyyatdan keçməməlidir. Bu şərtlərə uyğun olaraq, bir şəxs BRO-da istənilən sayda iştirak edə bilər. Tarixi İlk dəfə BRO 1959-cu ildə Rumıniyada keçirilmişdir. O vaxtdan bəri 1980-ci il istisna olmaqla hər il keçirilir. Belə ki, 1980-ci ildə olimpiadanın Monqolustanda keçirilməsi planlanırdı. Ancaq ölkədə yaranan daxili çəkişmələrə görə ləğv edildi. Olimpiada əvvəlcə SSRİ-nin təsir bloku altında "Varşava Müqaviləsi" üzvü olan Şərqi Avropa ölkələri üçün yaradılıb, lakin sonradan digər ölkələr də buna qoşulub. Mənbələrdə ilkin BRO-lara ev sahibliyi edən şəhərlər fərqlidir. Buna səbəb kimi liderlər və şagirdlərin müxtəlif şəhərlərdə yerləşdirilməsi və müsabiqədən sonra da bir neçə şəhərdə məskunlaşması göstərilir. Lisa Sauermann, Reid W. Barton, Nicușor Dan və Ciprian Manolescu kimi bir neçə tələbə BRO-da çox yaxşı çıxış edərək çoxsaylı qızıl medallar qazanıblar. Terens Tao, Artur Avila, Qriqori Perelman, Ngô Bảo Chau və Məryəm Mirzəxani kimi digərləri görkəmli riyaziyyatçılara çevrilmişlər. Bir neçə olimpiada iştirakçısı "Fields Medalı" kimi mükafatlar qazanmışdır. Qiymətləndirmə və format Müsabiqə ümumi 6 riyazi tapşırıqdan ibarətdir. Müsabiqə hər biri 3 tapşırıq olmaqla ardıcıl iki gün ərzində keçirilir. Hər gün müsabiqə iştirakçılarına 3 tapşırığı həll etmək üçün dörd saat yarım vaxt verilir. Hər bir tapşırıq maksimum 42 bal olmaqla 7 bal dəyərindədir. Kalkulyatordan istifadə qadağandır. Digər elm olimpiadalarından fərqli olaraq, BRO-nun rəsmi proqramı yoxdur və heç bir universitet səviyyəsində mövzuları əhatə etmir. Seçilmiş tapşırıqlar orta məktəb riyaziyyatının müxtəlif sahələrindəndir və geniş şəkildə həndəsə, ədədlər nəzəriyyəsi, cəbr kimi təsnif edilir. Onlar hesablama və analiz kimi ali riyaziyyat biliklərini tələb etmirlər və həllər çox vaxt elementar olur. BRO-da verilən tapşırıqlar əsasən yaradıcılıq və problemləri tez həll etmək bacarığı tələb etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Beləliklə, diqqəti cəlb edən problemlər cəbri bərabərsizliklər, kompleks ədədlər və konstruksiya yönümlü həndəsi tapşırıqlardır. Komanda liderləri yarışmaçılardan bir neçə gün əvvəl BRO-ya gəlir və qısa siyahıdan 6 tapşırığı seçməkdən başlayaraq müsabiqə ilə bağlı bütün rəsmi qərarlara cavabdeh olan BRO münsiflər heyətini formalaşdırır. Münsiflər heyəti tapşırıqları sıralamağı qarşısına məqsəd qoyur ki, artan çətinlik sırası Q1, Q4, Q2, Q5, Q3 və Q6 olsun. Burada birinci gün tapşırıqları Q1, Q2 və Q3 artan çətinliklə, ikinci gün isə Q4, Q5, Q6 artan çətinlikdədir. Bütün ölkələrin komanda rəhbərlərinə müsabiqə iştirakçılarından qabaq tapşırıqlar verilir. Hər bir ölkənin qiymətləri, baş əlaqələndiricinin qərarları nəzərə alınmaqla, həmin ölkənin lideri ilə liderin müavini və ev sahibi ölkə tərəfindən təmin edilən koordinatorlar (ev sahibi ölkənin qiymətləri ilə bağlı problemi təqdim edən komandanın lideri) arasında razılaşdırılır. Mükafatlar İştirakçılar fərdi ballarına əsasən sıralanır. Medallar ən yüksək yer tutan iştirakçılara verilir. Onların yarıdan bir qədər az hissəsi medal alır. Sonra meyarlar (müvafiq olaraq qızıl, gümüş və bürünc medal almaq üçün tələb olunan minimum ballar) elə seçilir ki, verilən qızıl, gümüş və bürünc medalların sayı təxminən 1:2:3 nisbətində olsun. Medal qazanmayan, lakin ən azı bir məsələ üzrə 7 xal toplayan iştirakçılar fəxri ad alırlar. Cəzalar və qadağalar Şimali Koreya 1991-ci ildə 32-ci BRO-da və yenidən 2010-cu ildə 51-ci BRO-da fırıldaqçılığa görə iki dəfə disvalifikasiya edilmişdir. Müsabiqə iştirakçılarının cəza aldıqları digər saxtakarlıq halları da olub, baxmayaraq ki, bu hallar rəsmi şəkildə açıqlanmamışdır. Məsələn, 1993-cü ildə keçirilən 34-cü BRO-da bir yarışmaçı düsturlardan ibarət cib dəftəri gətirdiyinə görə disvalifikasiya edilmiş və iki iştirakçıya kalkulyator gətirdiklərinə görə ikinci günün kağızında sıfır xal verilmişdir. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünə cavab olaraq 2022-ci ildən bəri olimpiadada iştirakı qadağan edilib. Buna baxmayaraq, məhdud sayda tələbələrin müsabiqədə iştirakına və mükafat almasına icazə verilir.
https://olympiads.win.tue.nl/imo/
https://web.archive.org/web/20080216122623/http://www.maths.otago.ac.nz/home/schools/gifted_children/olympiad.pdf
https://www.imo-register.org.uk/2017-report.pdf
https://web.archive.org/web/20091128021212/http://amc.maa.org/e-exams/e9-imo/imoteamrecord.shtml
https://www.amt.edu.au/news/the-nations-newest-olympians-were-revealed-today-with-high-hopes-for-medals-on-the-international-stage
https://sofworld.org/imo
https://www.imo2024.uk/
https://artofproblemsolving.com/wiki/index.php/International_Mathematical_Olympiad?srsltid=AfmBOopO1FAcQZSHbjwBwozS690EX-F-EJnRkp_sCW5dKFUTgb1VlKyP
Tarix : 29 noyabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
