Bayon döyüşü (1814) - Napoleon Bonaparte rəhbərliyindəki Fransız İmperiyasının Avropadakı müttəfiqlərinə qarşı sonuncu böyük döyüşlərdən biri. Döyüş, fransızların artıq ciddi bir strateji və taktiki geriləyiş yaşadığı bir dövrə təsadüf edir və Avropa dövlətlərinin koalisiyası tərəfindən həyata keçirilən son hücumun bir parçasıdır. Kontekst və əvvəlki hadisələr 1814-cü ilin əvvəlində, Napoleonun Fransadakı hakimiyyəti artıq ciddi şəkildə zəifləyib və müttəfiq qoşunları Fransaya doğru irəliləyirdilər. Bu, Napoleonun Rusiya, Avstriya, Prussiya və İngiltərənin birləşmiş qoşunları ilə bir neçə il davam edən müharibələrdən sonra baş verirdi. Napoleonun Rusiyaya qarşı 1812-ci il müharibəsindəki böyük məğlubiyyəti, Fransanın Avropadakı hegemonluğunun sonunu gətirdi. Müttəfiq qoşunlar 1813-cü ildəki Leipzig döyüşü (Böyük Millət Döyüşü) ilə böyük bir zəfər qazanmışdılar və 1814-cü ilin yanvar ayında Fransaya daxil oldular. Napoleon Fransanın müdafiəsini təşkil etməyə çalışırdı, amma ölkə artıq çox yorulmuş və müharibə ilə tükənmişdi. Bayon döyüşü, bu hücumların bir parçası olaraq baş verdi. Bayon döyüşü Bayon döyüşü, 1814-cü ilin fevralında baş verdi və bu döyüş, əsasən Fransızlarla Prussiya və Rusiyanın qoşunları arasında oldu. Döyüşün əsas məqsədi, Fransanın paytaxtı Parisə yaxın olan Bayon şəhərini ələ keçirmək idi. Bayon şəhəri, Parisə yaxın bir yerdə yerləşirdi və strateji olaraq çox önəmli idi. Döyüşdə fransızlar, ümumilikdə 60,000-70,000 əsgərdən ibarət bir qoşunla müdafiə etdilər, amma müttəfiqlərin qoşunları, 120,000 əsgərlə hücum edirdi. Fransızlar, çox sayda əsgər itirdilər və müttəfiq qoşunlarının çox böyük üstünlüyü vardı. Napoleonun qoşunları, döyüşün ilk hissələrində müvəqqəti müqavimət göstərsələr də, sonunda Bayon şəhəri ələ keçirildi və Fransızlar geri çəkilməyə məcbur oldular. Döyüşün nəticələri Bayon döyüşü, Fransızların müttəfiqlərə qarşı müdafiəsini uğursuz etdi. Bu döyüşün nəticəsində, Paris yaxınlığındakı böyük strateji əhəmiyyətə malik olan Bayon şəhəri düşdü və Napoleonun qoşunları daha da zəiflədi. Bu, sonrakı döyüşlər və müqavimətlər üçün böyük bir psixoloji zərbə idi. Bayon döyüşü, Parisin müttəfiqlər tərəfindən ələ keçirilməsinə bir addım daha yaxınlaşmağa səbəb oldu. Sonunda, fevralın 18-də Paris müttəfiq qoşunlar tərəfindən ələ keçirildi və Napoleonun taxtdan endirilməsi ilə nəticələndi. Napoleonun taxtdan endirilməsi Bayon döyüşü və Parisin ələ keçirilməsi, Napoleonun hakimiyyətinin sonunu gətirdi. O, 1814-cü ilin aprelində öz istefasını verdi və Elba adasına sürgün edildikdən sonra orada müvəqqəti olaraq yaşamağa başladı. Bu döyüş, Napoleonun son imperiya dövrünün bitişi oldu və Fransada müttəfiq qoşunları tərəfindən yeni bir hökumət quruldu. Tarixi əhəmiyyəti Bayon döyüşü, Napoleon Bonapartın Avropadakı hökmranlığının sonunu simvollaşdıran mühüm hadisələrdən biridir. Bu döyüş, Fransanın öz müstəqilliyinə qovuşması üçün müttəfiqlərin qələbəsini təsdiqlədi və Avropada yeni bir siyasi düzən yaratdı. Napoleonun sürgün edilməsi ilə birlikdə, Fransada və Avropada böyük dəyişikliklər baş verdi, və 1815-ci ildə Napoleonun qayıdışı ilə növbəti dövr başladı. Bayon döyüşü, həmçinin Fransızların 1814-cü ildəki digər mübarizələri ilə birlikdə Napoleonun müharibə aparmaq qabiliyyətinin artıq sona çatdığı və Avropada müharibələrin yeni bir mərhələyə keçdiyi bir dönəmi işarə edir.
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Bayonne
https://www.wikidata.org/wiki/Q3485838
https://www.napoleonguide.com/battle_bayonne.htm
https://www.balls.ie/rugby/ireland-bayonne-2007-416865
https://www.worldhistory.org/image/17707/battle-of-bayonne-14-april-1814/
https://www.britishbattles.com/peninsular-war/sortie-from-bayonne/
https://www.marxists.org/history/usa/pubs/isr/v16n03-sep-1915-ISR-riaz-ocr.pdf
Tarix : 14 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
